وَ لَقَدْ أَخَذْنَآ ءَالَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِینَ وَنَقْصٍ مِّنَ الثَّمَرَتِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ
و همانا ما طرفداران فرعون را به قحطی و خشکسالی و کمبود محصولات گرفتار کردیم، باشد که متذکّر شوند (و از راه انحرافی خود دست بردارند).
نکته ها
«سنین» جمع «سنة»، به معنای سال است، امّا وقتی با کلمه «أخذ» به کار میرود، اغلب به معنای قحطی وخشکسالی است. لذا ذکر «نقص من الثمرات»، شاید برای بیان مصداق بارز قحطی باشد.
گاهی بلاها و سختیها، در مسیر بیداری و امتحان انسان و زمینهی هلاکت اوست. «و لنبلونّکم بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات» **بقره، 155***
حضرت علی علیه السلام میفرماید: خداوند با کم شدن محصولات و بازداشتن برکات و بستن درِ خزانههای خیرات، گناهکاران را میآزماید تا آنان متنبّه و متذکّر شده و توبه کنند و گناهان را ترک نمایند. **نهج البلاغه، خطبه143***
پیام ها
1- در تربیت، گاهی باید از اهرم سختی و تنگنا نیز استفاده کرد. «و لقد أخذنا»
2- ارادهی خداوند، بر عوامل طبیعی حاکم است. «أخذنا... بالسنین»
3- قحطی و خشکسالی، یا کیفر الهی است و یا هشدار و زنگ بیدارباش. «بالسنین و نقص من الثمرات لعلّهم یذّکّرون» آری، تحوّلات هستی هدفدار است.
4- زمینههای هدایت و سعادت، در خاندان مستکبرترین افراد نیز وجود دارد. «آل فرعون... لعلّهم یذّکّرون»
5 - ممکن است علیرغم تلاش برای ارشاد مردم، هیچ وسیله وطرحی در بعضی کارساز نباشد، چون انسان در پذیرش آزاد است نه مجبور. «أخذنا... لعلّهم»