قُلْ أَمَرَ رَبِّی بِالْقِسْطِ وَأَقِیمُواْ وُجُوهَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ کَمَا بَدَأَکُمْ تَعُودُونَ
بگو: پرودگارم به عدل و داد فرمان داده و اینکه نزد هر مسجدی (هنگام نماز) روی خویش را به سوی او بدارید و او را بخوانید، در حالی که دین را برای او خالص میسازید. آنگونه که شمارا در آغاز آفرید، باز خواهید گشت.
نکته ها
«قِسط»، در برابر تبعیض است، یعنی حقّ هر کس را به خودش بدهند، نه دیگری.
در این آیه، مفاهیم متعدّدی مطرح شده است؛ تربیت «ربّی»، عدالت «القسط»، عبادت «أقیموا»، جماعت «وجوهکم»، وحدت «مسجد»، دعا «وادعوه»، نیّت و اخلاص «مخلصین له»، و حشر و قیامت «تعودون».
مرحوم طبرسی، مراد از «وادعوه مخلصین له الدّین» را امر به دعا و تضرّع خالصانه پس از نماز میداند. امام صادق علیه السلام فرمود: تسبیح حضرت زهرا علیها السلام در عقب هر نماز، بهتر از هزار رکعت نماز است. **تفسیر اثنی عشری***
معاد، جسمانی است. آن گونه که ذرّات خاک، از راه غذا در شما جمع شده است، استخوانهای پوسیده شما نیز در قیامت جمع میشود. «کما بدأکم تعودون» همان قدرتی که شما را از یک سلّول و اِسپرم آفرید، بقایای شما را هم میتواند در قیامت احیا کند. در روایتی نیز میخوانیم که مراد از «کما بدأکم تعودون»، یعنی بر همان اعتقادی که مردهاید برانگیخته میشوید؛ مؤمن بر ایمان و کافر بر کفر. «المؤمن علی ایمانه و الکافر علی کفره» ** تفسیر مجمع البیان***
در حدیث میخوانیم: در قیامت مردم عریان و پابرهنه محشور میگردند، **تفسیر فرقان*** همانند روزی که از مادر متولّد شدهاند.
پیام ها
1- انسان، مأمور به قسط و عدالت است. «أمر ربّی بالقسط» و کردار زشت، خارج از دائرهی قسط است. «لا یأمر بالفحشاء... امر ربّی بالقسط»
2- پایبندی خالصانه به دین، زمینهی گسترش قسط و عدل است. «امر ربّی بالقسط و اقیموا وجوهکم»
3- جلوگیری از تبعیض، در کنار عبادت مطرح است و عبادت ونماز، همراه قسط ارزش بیشتری دارد. «بالقسط و أقیموا»
4- تربیت صحیح، در نظامِ عادلانه است و قسط، از شئون ربوبیّت الهی است. «امر ربّی بالقسط»
5 - دین، دربردارندهی ابعاد اجتماعی، عبادی و اعتقادی انسان است. «امر ربّی بالقسط و اقیموا... وادعوه مخلصین له الدّین»
6- مسجد، پایگاه اخلاص است، نه ریا و شرک. «اقیموا وجوهکم عند کلّ مسجد... مخلصین»
7- یکی از شرایط دعا، خلوص نیّت است. «وادعوه مخلصین له الدّین»
8 - توجّه و ایمان به معاد، عامل اقامهی قسط و اخلاص انسان است. «کما بدأکم تعودون»
9- آفرینش نخستین، دلیل امکان معاد است. «کما بدأکم تعودون»