وَإِذْ یُرِیکُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَیْتُمْ فِی أَعْیُنِکُمْ قَلِیلاً وَیُقَلِّلُکُمْ فِی أَعْیُنِهِمْ لِیَقْضِیَ اللَّهُ أَمْراً کَانَ مَفْعُولاً وَإِلَی اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ
و (به یاد آورید) زمانی که چون با دشمن برخورد کردید، خداوند دشمنان را در نظر شما کم جلوه داد (تا با جرأت حمله کنید) و شما را نیز در دیدگاه آنان اندک نشان داد (تا از کفّار مکّه، کمک نخواهند). این کار برای آن بود که خداوند کاری را که میبایست انجام شود، تحقّق بخشد. و (بدانند که) همهی کارها به خدا باز میگردد (و ارادهی او بر هر چیزی نافذ است).
نکته ها
کفّار، چون مسلمانان را دیدند، آن چنان در نظرشان کم جلوه کرد که گفتند: ما بردگان خود را میفرستیم تا مسلمین را نابود کنند، **تفسیر صافی*** ولی چون جنگ شروع شد، در هنگامهی نبرد، مسلمانان را زیاد و دو برابر دیدند و مرعوب شدند. **تفاسیر نمونه و المیزان*** چنانکه در جای دیگر خداوند میفرماید: «یرونهم مثلَیهم رأی العین» **آل عمران، 13***
پیام ها
1- تقدیرهای الهی، اراده را از انسان سلب نمیکند. «واذ یریکموهم اذ التقیتم» ترغیب دو سپاه در جنگ بدر به رویارویی، بیانگر آن است که تحقّق جنگ، از اختیار آنان خارج نبوده است.
2- امدادهای الهی، هم پیش از جنگ شامل مسلمانان شد، «فی منامک» و هم هنگام جنگ. «یریکموهم اذِ التَقَیتُم...»
3- گاهی خداوند برای یاری مسلمانان، با اِعمال ولایت تکوینی، در دیدهها تصرّف میکند. «یریکموهم... فی أعینکم قلیلاً»
4- بهرهبرداری از حواسّ ظاهری نیز به دست خداوند است. «فی اعینکم قلیلاً و یقلّلکم فی اعینهم»
5 - اگر اراده خدا بر تحقّق کاری باشد، همهی موانع را بر طرف میسازد. «لیقضی اللّه امراً...» (این جمله یک بار در آیه 44 وبار دیگر در این آیه تکرار شده است.)
6- پیروزی تنها به جمعیّت و نفرات نیست، بلکه عواملی همچون ایمان و روحیّهی رزمندگان و لطف و تقدیر خداوند تعیین کننده است. (کلّ آیه)