قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْءُوماً مَّدْحُوراً لَّمَن تَبِعَکَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنکُمْ أَجْمَعِینَ
(خداوند) فرمود: از این جایگاه، با ذلّت و سرشکستگی بیرون رو! سوگند یاد میکنم که هر کس از آنها پیرو تو شود، به یقین دوزخ را از همهی شما پر خواهم کرد.
نکته ها
شگفتا که یک لحظه تکبّر وخودبرتربینی «أنا خیر»، چه عواقبی دارد! «اهبِط، اُخرُج، انّک من الصاغرین ...» این همه تحقیر و سقوط، نثار متکبّر میشود، چون به جای عذرخواهی، تصمیم گرفت که نسل بشر را گمراه کند.
«مَذئُوم» از ریشهی «ذئم»، به معنای عیب شدید است. «مَدحور» از «دحر»، به معنای بیرون راندن همراه با ذلّت است.
ابوحنیفه سه عقیده داشت که آنها را القا میکرد؛ یکی اینکه تمام افعال بندگان، فعل خداوند است و آنان در کارهایشان مجبورند، دوّم آنکه خدا قابل دیدن است و سوّم آنکه شیطان را به آتش نمیتوان سوزاند، زیرا آتش در آتش تأثیرگذار نیست.
بهلول شاگرد امام صادق علیه السلام در محکومیّت و بطلان عقاید او، کلوخی برداشت و بر سر او زد. وقتی شکایت نزد خلیفه برده و علّت را جویا شدند، بهلول گفت: به اقرار خودش، خدا این کار را انجام داده و من تقصیری ندارم. علاوه بر آنکه او دروغ میگوید که سرش درد میکند، زیرا اگر دردی وجود دارد باید آن را نشان دهد و دیگر اینکه انسان از خاک است و خاک در خاک (کلوخ در انسان)، تأثیرگذار نیست؟! ** تفسیر اثنی عشری***
پیام ها
1- گرچه ابلیس در مسیر راه مستقیم کمین کرده و دائماً وسوسه میکند، ولی گنهکار خود به دنبال شیطان میرود و جهنّمی میشود. «لمن تبعک»
2- منحرفین به قدری زیادند که دوزخ را پر میکنند، «لاملئنّ» ولی افراد سالم و پاک و سپاسگزار کم هستند، چنانکه در آیه 10 خواندیم: «قلیلاً ما تشکرون»
3- پیروی از شیطان، موجب همنشینی با او در جهنم است. «لمن تبعک منهم لاملانّ جهنّم منکم اجمعین»