یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُونُواْ قَوَّ مِینَ لِلَّهِ شُهَدَآءِ بِالْقِسْطِ وَلَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنََانُ قَوْمٍ عَلَی أَلَّا تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَی وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرُ بِمَا تَعْمَلُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! همواره برای خدا با تمام وجود قیام کنید و به انصاف و عدالت گواهی دهید و هرگز دشمنی با قومی، شما را به بیعدالتی وادار نکند. به عدالت رفتار کنید که به تقوا نزدیکتر است و از خداوند پروا کنید که همانا خدا به آنچه انجام میدهید آگاه است.
نکته ها
مشابه این آیه با اندکی تفاوت، در آیه 135 سورهی نساء آمده است، «قوّامین بالقسط شهداء للّه ولو علی أنفسکم أو الوالدین والاقربین» قیام به عدالت کنید و گواهان برای خدا باشید. هر چند به زیان خود یا والدین و بستگان شما باشد. تفاوت میان این دو آیه آن است که این آیه سفارش میکند: کینهها و دشمنیها شما را منحرف نکند، ولی آیه سوره نساء میفرماید: علاقهها و وابستگیها شما را از مرز عدالت خارج نکند. آری، عوامل انحراف از عدالت یا بغض و کینه است، یا حبّ و دوستی که هر آیه به یکی از آنها اشاره دارد.
از آنجا که نادیده گرفتن کینههای درونی درباره مردم دشوار است، لذا در این آیه چند فرمان و چند تشویق به کار رفته است. «لایجرمنّکم... اعدلوا... هو اقرب... اتّقوا اللّه...»
پیام ها
1- عدالت اجتماعی، تنها در سایه ایمان به خدا و معاد استقرار مییابد. «یا أیها الّذین آمنوا... اعدلوا»
2- عدالت، تنها یک ارزش اخلاقی نیست. فرمان حتمی الهی است. «کونوا»
3- اگر انگیزهی انسان کینههای او شد، اخلاصی در کار نیست، ولی اگر قیام برای خدا باشد، کینهها در اجرای عدالت بیاثر میشود. «قوّامینللّه... لایجرمنّکم»
4- عدالت مستمر به صورت ملکه و عادت، ارزش است، نه عدالت لحظهای. «کونوا... شهداء بالقسط...»
5 - مؤمنان، هم رابطه با خدا دارند. «قوّامین للّه» و هم در رابطه با مردم گواهی به عدل میدهند. «شهداء بالقسط»
6- اگر باور کنیم که خدا عملکرد ما را میداند، به عدل رفتار خواهیم کرد. «شهداء بالقسط... انّ اللّه خبیر بما تعملون»
7- انسانهای کینهتوز و عقدهای نمیتوانند عادل باشند. (برای رسیدن به عدالت باید کینهها را کنترل کرد) «لا یجرمنّکم»
8 - احساسات باید تحت الشعاع عدالت باشد. «لا یجرمنّکم... اعدلوا»
9- کینهجویی، از عوامل انحراف از عدالت است. «شنآن قوم علی الاّ تعدلوا»
10- در سیاستگذاریها و روابط داخلی و خارجی حتّی نسبت به دشمنان هم عادل باشیم. «شنآن قوم»
11- انسانهای عادل و منصف، به تقوا نزدیکترند. «اعدلوا هو اقرب للتّقوی»