قُلْ أَرَءَیْتُمْ إِنْ أَخَذَ اللَّهُ سَمْعَکُمْ وَ أَبْصَرَکُمْ وَ خَتَمَ عَلَی قُلُوبِکُم مَّنْ إِلهٌ غَیْرُ اللَّهِ یَأْتِیکُم بِهِ انظُرْ کَیْفَ نُصَرِّفُ الْأَیَتِ ثُمَّ هُمْ یَصْدِفُونَ
بگو: چه فکر میکنید، اگر خداوند، شنوایی و بینایی شما را بگیرد و بر دلهای شما مهر بزند، جز خداوند، کدام معبودی است که آنها را به شما باز دهد؟ ببین که ما چگونه آیات را به گونههای مختلف بیان میکنیم، امّا آنان (به جای ایمان و تسلیم) روی بر میگردانند.
نکته ها
از ابتدای سوره تا اینجا حدود دهبار خداوند با طرح سؤال، مخالفان را دعوت به تفکّر کرده است. زیرا تفکّر در نعمتها و تصوّر وفرضِ تغییر و تحوّل آنها، زمینهی خداشناسی است.
اگر درختان سبز نشوند، «لو نشاء لجعلناه حطاماً» ** واقعه، 65.***
اگر آبها تلخ و شور شوند، «لو نشاء جعلناه اُجاجاً» **واقعه، 70.***
اگر آبها به زمین فرو روند، «إن أصبح ماءکم غوراً» ** ملک، 30.***
اگر شب یا روز، همیشگی باشد، «إن جعل اللَّه علیکم اللیل سرمداً... ان جعل اللَّه علیکم النّهار سرمداً» **قصص، 71 تا 72.***
و اگر چشم و گوش و عقل انسان از کار بیفتد، «إن اخذ اللَّه سمعکم و ابصارکم و...» ** انعام، 46.***
امام باقر علیه السلام فرمود: اگر خداوند هدایت شما را بگیرد، کیست که دوباره شما را هدایت کند؟ و سپس این آیه را تلاوت فرمود. **تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها
1- یکی از روشهای تبلیغی و تربیتی قرآن، سؤال از وجدانهاست. «أرأیتم ان اخذ اللَّه... مَن اله»
2- برای خداوند، پس گرفتن نعمتهایی که داده آسان است، پس بهوش باشیم. «أخذ اللَّه سمعکم...»
3- هم آفرینش از آنِ خداوند است، هم کارآیی لحظه به لحظهی آنها نعمت پروردگار است. «أخذ اللَّه سمعکم»
4- گوش وچشم و عقل، ابزار شناخت انسان و از مهمترین نعمتهای الهی است. «سمعکم و ابصارکم... قلوبکم»
5 - معبودهای خیالی، نه توان آفریدن و نه توان برگرداندن نعمتهای از دست رفته را دارند «من اله غیر اللَّه یأتیکم» (آری، کسی لایق پرسش است که هم بتواند نعمتی را بدهد و هم بتواند بازستاند)
6- با آن همه تنوّع در استدلال، توجّه مشرکان به غیر خداوند، شگفتآور است. «اُنظر کیف...»
7- برای انسانهای لجوج، هرنوع بیانی بیاثر است. «نُصرّف الآیات ثمّ همیصدفون»