إِلَّا الَّذِینَ تَابُواْ مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُواْ عَلَیْهِمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ
مگر کسانی که پیش از آنکه بر آنان دست یابید توبه کرده باشند، پس بدانید که خداوند آمرزنده و مهربان است.
نکته ها
چون در روایات به کسی که مسلمانان را تهدید کند وبه روی آنان اسلحه بکشد، گرچه قتلی صورت نگیرد نیز مفسد فی الارض گفته شده، این آیه توبه آنان را مطرح میکند. بنابراین توبهی محارب و مفسد، فقط کیفر تهدید و ارعاب را برمیدارد، نه کیفر قتل و سرقت را. یعنی توبه در «حقّ اللّه» اثر دارد، نه «حقّ الناس»، چون حق مردم مربوط به رضایت صاحبان حقّ است. عنوان محارب، حسابی دارد و عنوان قاتل و سارق، حسابی دیگر. **تفسیر نمونه.*** یعنی اگر محارب مرتکب قتل شده و توبه کرد، حکم قصاص او باقی است، ولی اگر فقط به تهدید و ارعاب دست زده و توبه کرد، کیفر محارب از او برداشته میشود.
مجازاتهای الهی جنبهی تربیتی و اصلاح فرد و جامعه دارد، نه انتقام. از این رو گناهکار باید توبه کند و توبه او هم مؤثّر است.
در رفع عقوبت، احراز توبهی واقعی لازم است. مثلاً از طریق تغییری که در اخلاق و رفتار و گفتار مجرم هویدا میشود، یا به گواهی افراد عادل و مانند اینها توبه او ثابت شود.
پیام ها
1- راه توبه به روی همه باز است. «یحاربون اللَّه و رسوله... الا الّذین تابوا»
2- توبهای أثر دارد که پیش از دستگیری و گرفتار شدن باشد. «من قبل ان تقدروا علیهم» (در سایر گناهان هم توبه تا قبل از مرگ مفید است. ** نساء، 18.***)
3- مغفرت خدا را باور کنیم. «فاعلموا انّ اللَّه غفور رحیم»
4- مغفرت خداوند همراه با رحمت است نه توبیخ و تحقیر. «غفور رحیم»