وَمِنْهُم مَّن یَسْتَمِعُ إِلَیْکَ وَجَعَلْنَا عَلَی قُلُوبِهِمْ أَکِنَّةً أَن یَفْقَهُوهُ وَ فِی ءَاذَانِهِمْ وَقْراً وَإِنْ یَرَوْاْ کُلَّ ءَایَةٍ لَّا یُؤْمِنُواْ بِهَا حَتَّی إِذَا جَآءُوکَ یُجَدِلُونَکَ یَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُواْ إِنْ هَذَآ إِلَّآ أَسَطِیرُ الْأَوَّلِینَ
بعضی از آنها کسانی هستند که (به ظاهر) به سخن تو گوش میدهند، ولی ما بر دلهایشان پردههایی قرار دادهایم تا آن را نفهمند و در گوشهایشان (نسبت به شنیدن حقّ) سنگینی قرار دادیم و آنان به قدری لجوجند که اگر هر آیه و معجزهای را ببینند، باز هم به آن ایمان نمیآورند تا آنجا که چون نزد تو آیند با تو جدال میکنند و کسانی که کافر شدند میگویند: این نیست جز افسانههای پیشینیان.
نکته ها
در شأن نزول این آیه آمده است که ابوسفیان، ولید بن مغیره، عتبه، شیبه و نضربن حارث، در کنار کعبه به تلاوت قرآن پیامبر گوش میدادند، به نضر گفتند: چه میخواند؟ گفت: به خدای کعبه نمیفهمم چه میخواند، ولی چیزی جز افسانهها و داستانهای پیشینیان نیست، من مشابه این داستانها را برای شما گفتهام. سپس این آیه نازل شد.
«أکنّة» جمع «کنّ» یا «کنان» به معنای پرده است. «وقر» به معنای سنگینی و «أساطیر» جمع «اسطوره» به معنای مطالب پی در پی و خیالی است که شنیدن آن جاذبه دارد.
پردهافکنی بر دل وسنگینی گوش، به خاطر روحیّهی لجاجت مشرکان است. قرآن میفرماید: «فلما زاغوا أزاغ اللّه قلوبهم» **صف، 5.***
از اینکه در آیهی قبل، سخن از مشرکین بود ولی در این آیه درباره همان گروه تعبیر به «الّذین کفروا» نموده است معلوم میشود مشرکین همان کفّارند.
پیام ها
1- پیامبران و رهبران الهی باید از روحیات کفّار و مخالفین و ترفندهای آنان آگاه باشند. «و منهم مَن یستمع»
2- از همهی کفّار مأیوس نباشید، بعضی از آنان لجوجند. «و منهم»
3- شنیدن صوت قرآن، آنگاه ارزش دارد که در دل اثر کند. «أکنة ان یفقهوه»
4- کفّار بر انکار خود اصرار دارند و پرده افکنی خداوند بر دل کفار، به خاطر همین عناد و اصرار خود آنان است. «ان یَروا کلّ آیة لایؤمنوا»
5 - لجاجت، درد بی درمان است و مثل آینهی موج دار، بهترین صورتها را هم زشت نشان میدهد. «ان یروا کل آیة لایؤمنوا»
6- اگر کسی به قصد جدال و با سوء ظن و روح منفی و موضعگیری قبلی، حتّی با پیامبر هم ملاقات کند، بهرهای نخواهد برد. «جاءک یجادلونک...»
7- کفّار هیچ راه صحیح و منطقی برای مقابله با پیامبر اسلام نداشتند. (پناه به جدال و تهمت نشانه عجز آنان از منطق است) «یجادلونک...»
8 - قرآن، برای کافران و مشرکان نیز جذّاب است. «یقول الذین کفروا ان هذا الاّ اساطیر الاوّلین» («اساطیر»، به معنای سخن زیباست. **لسان العرب.***)