تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 3(سوره های مائده و انعام)
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره انعام آیه 143, 144

ثَمَانِیَةَ أَزْوَ جٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَیْنِ وَمِنَ الْمَعْزِ اثْنَیْنِ قُلْ ءَالذَّکَرَیْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَیَیْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَیْهِ أَرْحَامُ الاُْنْثَیَیْنِ نَبِّئُونِی بِعِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صَدِقِینَ
وَمِنَ الْإِبِلِ اثْنَیْنِ وَمِنَ الْبَقَرِ اثْنَیْنِ قُلْ ءَآلذَّکَرَیْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَیَیْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَیْهِ أَرْحَامُ الاُْنْثَیَیْنِ أَمْ کُنتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ وَصَّکُمُ اللَّهُ بِهَذَا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَی‏ عَلَی‏ اللَّهِ کَذِباً لِیُضِلَّ النَّاسَ بِغَیْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّلِمِینَ

(خداوند برای شما حلال کرده است) هشت زوج از حیوانات را. از گوسفند دو زوج (نر و ماده) و از بز، دو زوج (به کسانی که از پیش خود، بعضی چهارپایان را تحریم می‏کنند) بگو: آیا خداوند نرهای آنها را حرام کرده یا ماده‏های آنها را یا آنچه را شکم آنها در برگرفته است؟ اگر راست می‏گویید از روی علم و دانش به من خبر دهید.
و از شتر دو زوج (نر و ماده) و از گاو دو زوج (نر و ماده) را (برای شما حلال کرده است) بگو: آیا خداوند نرهای این دو را حرام کرده یا ماده‏ها را یا آنچه را که شکم آن دو در برگرفته است؟ یا مگر شما شاهد و حاضر بوده‏اید که خداوند به حرمت این گوشت‏ها به شما سفارش کرده است؟! پس کیست ستمکارتر از کسی که به خداوند، دروغ بندد تا مردم را از روی نادانی گمراه سازد؟ قطعاً خداوند، گروه ستمکار را هدایت نمی‏کند.
نکته ها

کلمه‏ی «زوج» هم به مجموع نر و ماده گفته می‏شود و هم به هر یک از نر و ماده به تنهایی. در این آیه به هر کدام به تنهایی گفته شده و مراد از هشت جفت، هشت عدد است، چهار نر و چهار ماده که چهار تا در آیه 143 و چهار تا در آیه 144 بیان شده است. در آیه 45 سوره‏ی نجم نیز کلمه‏ی «زوج» در یک فرد بکار رفته است، نه در دو تا. «خلق الزّوجین الذّکر والانثی»
در آیه 6 سوره‏ی زمر، خلقت هشت نر و ماده‏ی حیوانات در کنار خلقت انسان بیان شده است. «خلقکم من نَفسٍ واحدة، ثُمّ جعل منها زوجها وانزل لکم من الانعام ثَمانیَة اَزواج»
احتمال دارد که ترتیب نام بردن از حیوانات چهارگانه، اشاره به برتری آنها در مصرف باشد. (گوسفند، بز، شتر و گاو)
در بعضی روایات، «ثمانیة ازواج» به 16 فرد تفسیر شده که این چهار حیوان هر کدام دو نوع یکی نر یکی ماده و هر کدام اهلی و وحشی دارد. امام هادی علیه السلام فرمود: گاومیش از نوع گاو وحشی است. **تفسیر برهان، ج‏1، ص‏558.***
پیام ها

1- برای خرافه‏زدایی از دین، باید عقائد حقّ را بسیار باز و روشن مطرح کرد. «ثمانیة ازواج...»
2- در فتوا یا عقیده به حلال و حرام چیزی، علم لازم است. «نبّئونی بعلم»
3- حلال بودن نیازی به دلیل ندارد زیرا اصل در خوردنی‏ها حِلّیّت است بلکه حرام بودن دلیل لازم دارد. «قل الذکرین حرّم ام الاُنثیین... نبئونی بعلم»
4- افترا بر خدا، بزرگ‏ترین ظلم است. «فمن أظلم ممّن افتری علی اللّه»
5 - دروغ بستن به خدا، مایه‏ی گمراه ساختن مردم است. «لیضلّ النّاس»
6- افترا، انسان را از هدایت‏پذیری خارج می‏کند. «لایهدی»
7- باورها و عقائد یا باید بر اساس علم و عقل باشد که در آیه قبل خواندیم، «نبّئونی بعلم» و یا بر اساس شرع. «ام کنتم شهداء اذ وصّاکم اللَّه»