ثَمَانِیَةَ أَزْوَ جٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَیْنِ وَمِنَ الْمَعْزِ اثْنَیْنِ قُلْ ءَالذَّکَرَیْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَیَیْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَیْهِ أَرْحَامُ الاُْنْثَیَیْنِ نَبِّئُونِی بِعِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صَدِقِینَ
وَمِنَ الْإِبِلِ اثْنَیْنِ وَمِنَ الْبَقَرِ اثْنَیْنِ قُلْ ءَآلذَّکَرَیْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَیَیْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَیْهِ أَرْحَامُ الاُْنْثَیَیْنِ أَمْ کُنتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ وَصَّکُمُ اللَّهُ بِهَذَا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَی عَلَی اللَّهِ کَذِباً لِیُضِلَّ النَّاسَ بِغَیْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّلِمِینَ
(خداوند برای شما حلال کرده است) هشت زوج از حیوانات را. از گوسفند دو زوج (نر و ماده) و از بز، دو زوج (به کسانی که از پیش خود، بعضی چهارپایان را تحریم میکنند) بگو: آیا خداوند نرهای آنها را حرام کرده یا مادههای آنها را یا آنچه را شکم آنها در برگرفته است؟ اگر راست میگویید از روی علم و دانش به من خبر دهید.
و از شتر دو زوج (نر و ماده) و از گاو دو زوج (نر و ماده) را (برای شما حلال کرده است) بگو: آیا خداوند نرهای این دو را حرام کرده یا مادهها را یا آنچه را که شکم آن دو در برگرفته است؟ یا مگر شما شاهد و حاضر بودهاید که خداوند به حرمت این گوشتها به شما سفارش کرده است؟! پس کیست ستمکارتر از کسی که به خداوند، دروغ بندد تا مردم را از روی نادانی گمراه سازد؟ قطعاً خداوند، گروه ستمکار را هدایت نمیکند.
نکته ها
کلمهی «زوج» هم به مجموع نر و ماده گفته میشود و هم به هر یک از نر و ماده به تنهایی. در این آیه به هر کدام به تنهایی گفته شده و مراد از هشت جفت، هشت عدد است، چهار نر و چهار ماده که چهار تا در آیه 143 و چهار تا در آیه 144 بیان شده است. در آیه 45 سورهی نجم نیز کلمهی «زوج» در یک فرد بکار رفته است، نه در دو تا. «خلق الزّوجین الذّکر والانثی»
در آیه 6 سورهی زمر، خلقت هشت نر و مادهی حیوانات در کنار خلقت انسان بیان شده است. «خلقکم من نَفسٍ واحدة، ثُمّ جعل منها زوجها وانزل لکم من الانعام ثَمانیَة اَزواج»
احتمال دارد که ترتیب نام بردن از حیوانات چهارگانه، اشاره به برتری آنها در مصرف باشد. (گوسفند، بز، شتر و گاو)
در بعضی روایات، «ثمانیة ازواج» به 16 فرد تفسیر شده که این چهار حیوان هر کدام دو نوع یکی نر یکی ماده و هر کدام اهلی و وحشی دارد. امام هادی علیه السلام فرمود: گاومیش از نوع گاو وحشی است. **تفسیر برهان، ج1، ص558.***
پیام ها
1- برای خرافهزدایی از دین، باید عقائد حقّ را بسیار باز و روشن مطرح کرد. «ثمانیة ازواج...»
2- در فتوا یا عقیده به حلال و حرام چیزی، علم لازم است. «نبّئونی بعلم»
3- حلال بودن نیازی به دلیل ندارد زیرا اصل در خوردنیها حِلّیّت است بلکه حرام بودن دلیل لازم دارد. «قل الذکرین حرّم ام الاُنثیین... نبئونی بعلم»
4- افترا بر خدا، بزرگترین ظلم است. «فمن أظلم ممّن افتری علی اللّه»
5 - دروغ بستن به خدا، مایهی گمراه ساختن مردم است. «لیضلّ النّاس»
6- افترا، انسان را از هدایتپذیری خارج میکند. «لایهدی»
7- باورها و عقائد یا باید بر اساس علم و عقل باشد که در آیه قبل خواندیم، «نبّئونی بعلم» و یا بر اساس شرع. «ام کنتم شهداء اذ وصّاکم اللَّه»