فَالِقُ الْإِصْبَاحِ وَجَعَلَ الَّیْلَ سَکَناً وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَاناً ذَلِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ
(خداوند،) شکافندهی سپیده دم است، و شب را مایهی آرامش قرار داد و خورشید و ماه را اسباب شمارش (ایّام). این است اندازهگیری خداوند قدرتمند دانا.
نکته ها
«اِصباح» هم به معنای صبح است، هم به معنای سپری کردن شب و وارد صبح شدن، امّا در اینجا مراد، هنگام دمیدن سپیدهی صبح است.
در آیهی قبل، سه نشانه از قدرت خداوند در زمین مطرح شد، در این آیه نشانههایی از قدرت الهی در آسمانها آمده است. شب و روز دو نشانه از قدرت الهی است که به واسطهی گردش منظّم خورشید و ماه پدید میآیند.
شب، برای استراحت است و از کار و تلاش و سفر در شب، نکوهش شده است. ** تفسیر نورالثقلین.*** (از اینکه در این آیه، شب عامل سکون و آرامش شمرده شده، معلوم میشود صبح برای کار و تلاش است.)
امام رضا علیه السلام فرمود: ازدواج را در شب قرار دهید، چون شب و همسر، هر دو وسیلهی سکون و آرامش انسانند. **تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها
1- پیدایش شب و روز، نیاز به قدرت و دانش دارد که این کار را با تقدیر و اندازهگیری دقیق انجام دهد. «فالق الاصباح...تقدیر العزیز العلیم»
2- خورشید و ماه، وسیلهی نظم و حسابرسی و برنامهریزی است. **شاید از اینکه ماه و خورشید، وسیلهی حساب در این آیه شمرده شده، بتوان استفاده کرد که هم سال شمسی معتبر است، هم سال قمری. و شاید رمز حساب ونظم دقیق یکپارچه باشد، نظیر »زید عدل« که زید را به تمامه عادل میداند.*** «حسباناً»
3- برنامهریزی دقیق واجرای کامل، نیاز به علم وقدرت دارد. «تقدیر العزیز العلیم»
4- تفکّر در نظم دقیق کرات آسمانی، راه خداشناسی است. «انّی تؤفکون...فالق الاصباح...»