(42) وَلِلَّهِ مُلْکُ السَّمَوَتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَی اللَّهِ الْمَصِیرُ
و فرمانروایی آسمانها و زمین، مخصوص خداست. و بازگشت (همه) به سوی اوست.
نکتهها:
ظاهر آیه همانطور است که ترجمه شد، امّا ممکن است فاعل (عَلِمَ) خدا باشد، نه موجودات که در این صورت معنای آیه چنین میشود: خداوند از نیایش و تسبیح همهی موجودات آگاه است.
قرآن، بارها مسألهی تسبیح موجودات و سجده و نماز آنها را با صراحت بیان کرده و گاهی فرموده است: شما تسبیح آنها را نمیفهمید.**اسراء، 44.*** از این آیات به دست میآید که علم و شعور، مخصوص انسانها نیست. گرچه بعضی تسبیح موجودات هستی را تسبیح تکوینی و زبان حال آفرینش دانستهاند، ولی ظاهر آیات بر خلاف این مطلب است.
خداوند، در این آیه چند مرتبه به صورت غیر مستقیم، به انسان هشدار داده است:
الف: موجودات آسمان و زمین و پرندگان در حال تسبیح هستند. چرا انسان غافل است؟!
ب: تسبیح موجودات، آگاهانه است. چرا انسان حضور قلب ندارد؟!
ج: پرندگان، هنگام پرواز در هوا در حال تسبیح و نمازند، امّا برخی انسانها هنگام پرواز در آسمان، مظلومان را بمباران میکنند و یا در حال غفلت و مستی به سر میبرند!
در روایات میخوانیم: امام صادق علیه السلام هنگامی که صدای گنجشکی را شنید فرمود: این پرنده مشغول دعا و تسبیح است.**تفسیر کبیرفخررازی، روحالبیان.***
پیامها:
1- تنها به خود نیندیشید، به اطراف خود هم بنگرید و در هستی نیز مطالعه و اندیشه کنید. (ألم تَرَ)
2- کسی که میخواهد دیگران را ارشاد کند، خود باید از دید عمیقی برخوردار باشد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، تسبیح موجودات را میدید. (ألم تَر)
3- در میان موجودات هستی، پرندگان، آن هم در حال پرواز، توجّه خاصّی به خدا دارند. (و الطّیر صافّات)
4- همهی موجودات هستی، شعور دارند ونماز و تسبیح موجودات، آگاهانه است. (کلّ قد عَلِم صلاته)
5 - نماز، در صورتی ارزش دارد که نمازگزار بداند چه میگوید و چه میکند. (کلّ قد علم صلاته)
6- نماز و تسبیح هر موجودی به صورت خاصّی است. (صلاته و تَسبیحه)
7- خداوند، بر جزئیات کار تمام هستی آگاه است. (علیم بما یفعلون)
8 - نظام هستی، هم فرمانروا دارد؛ (ولِلّه مُلک...) و هم هدفدار است. (و الی اللّه المصیر)