(32) ذَلِکَ وَمَن یُعَظِّمْ شَعَئِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَی الْقُلُوبِ
این است (دستورات خداوند دربارهی حج) و هر کس شعائر خدا را گرامی بدارد، پس این از تقوای دلهاست.
نکتهها:
قرآن کریم در آیات دیگر، با صراحت دو مورد از مراسم و برنامههای حج را جزء شعائر الهی شمرده است: یکی «صفا و مروه» و دیگر «شتران قربانی»، ولی شعائر الهی در این دو خلاصه نمیشود و تمام عبادتهای دسته جمعی از شعائر خداوند است، مانند نماز جمعه وجماعت وهمهی مراسم حج.
تقوا، از حالتهای روحی است که از آثار و نشانهها به وجود آن پیبرده میشود، زیرا در کارهای ظاهری، بین گناه و ثواب فرق چندانی نیست، مثلاً: نماز خالصانه با نماز ریاکارانه در ظاهر یکی است وآنچه یکی را ارزشمند ودیگری را ضدارزش میکند، همان روح وباطن کار است که مربوط به قلبهاست. (تقوی القلوب)
پیامها:
1- تقوای درونی باید آثار بیرونی هم داشته باشد، هر کس به شعائر بیاعتنا باشد، در حقیقت تقوای قلبی او کم است. (مَن یُعظِّم شعائر اللّه فانّها من تقوی القلوب)
2- بزرگداشتها باید بر اساس تقوا باشد، نه رقابت. (مَن یُعظِّم... تقوی القلوب)