(40) أَلَّذِینَ أُخْرِجُواْ مِن دِیَرِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن یَقُولُواْ رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَمِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَتٌ وَ مَسَجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیراً وَلَیَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ
(مظلومان مورد تهاجم،) کسانی هستند که به ناحق از خانه و کاشانهی خود رانده شدند (و گناهی نداشتند) جز این که میگفتند: پروردگار ما خدای یکتا است و اگر خداوند (ظلم و تجاوز) بعضی از مردم را به وسیلهی بعضی دیگر دفع نکند، صومعهها و کنیسهها و کلیساها و مساجدی که نام خداوند در آنها بسیار برده میشود ویران میگردد، و قطعاً خداوند کسی که (دین) او را یاری کند، یاری میدهد، همانا خداوند نیرومند شکست ناپذیر است.
نکتهها:
کلمهی «صَوامِع» جمع «صومعه» به معنای دِیر و محل عبادت و ریاضت راهبان در بیابانها و غارهاست. کلمهی «بِیَع» جمع «بیعه»، محل عبادت مسیحیان است و کلمهی «صَلوات» جمع «صلاة»، همان کنیسه و محل عبادت یهودیان است.
خرابی مسجد یعنی: محو اتّحاد و تشکّل، قطع رابطه با امام عادل، فراموشی فقرا، عدم آگاهی از اوضاع و غفلت از خدا و لذا اگر دشمن بتواند، اوّل این مراکز را قلع و قمع میکند. (لهُدّمت صَوامع و بِیَع...)
پیامها:
1- آوارگی از وطن روشنترین نمونه مظلومیّت است. (ظُلموا ... الّذین اُخرجوا)
2- علاقه به وطن، حقّ طبیعی انسان واخراج از وطن، سلب این حقّ و سبب ظلم است. (اُخرجوا من دیارهم)
3- در قرآن، تبعید مفسدینفیالارض حقّ وتبعید مؤمنان ناحقّ است. (بغیرحقّ)
4- دینداری، سختی و ناگواری دارد. (اُخرجوا... الاّ أن یقولوا ربّنا اللّه)
5 - مؤمنان، وسیلهی تحقّق ارادهی الهیاند. (دَفعُ اللّه النّاس بعضهم ببعض) (دفاع از خداوند است ولی بدست مؤمنین)
6- برای حفظ مراکز دینی، گاهی باید خون داد. (دَفعُ اللّه النّاس بعضهم ببعض ...)
7- آنچه مهم است، دفاع از حریم مساجد است، خواه با جنگ باشد و وخواه با قلم و بیان و یا برنامههای دیگر. (دَفعُ اللّه...)
8 - مهمترین برنامهی دشمن، نابودی مراکز دینی بیدار کننده است. (لَهُدّمت) (معابد، نشانهی حضور دین در جامعه است).
9- نام عبادتگاه مهم نیست، کفّار و متجاوزین با یاد خدا و راه او به هر شکل و در هر کجا که باشد مخالفند. (صَوامع - بِیَع - صَلَوات - مساجد)
10- یاد خدا هدف اصلی و روح اعمال در مراکز دینی است. (یُذکر فیها اسم اللّه)
11- مساجدی مورد ستایش قرآن است که در آنها از خداوند بسیار یاد شود و به حداقل اکتفا نشود. (کثیراً) (در هر مکانی که بیشتر یاد او شود، مقدّستر است)
12- امداد و نصرت الهی، بعد از حرکت و تلاش ماست. (لیَنصُرَنّ اللّه مَن ینصره)