(20) وَمَآ أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ مِنَ الْمُرْسَلِینَ إِلَّا إِنَّهُمْ لَیَأْکُلُونَ الطَّعَامَ وَ یَمْشُونَ فِی الْأَسْوَاقِ وَجَعَلْنَا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَتَصْبِرُونَ وَ کَانَ رَبُّکَ بَصِیراً
و ما پیش از تو هیچ پیامبری نفرستادیم مگر آن که آنان (نیز) غذا میخوردند و در بازارها راه میرفتند، و ما بعضی از شما را وسیلهی آزمایش بعضی دیگر قرار دادیم. آیا صبر و تحمّل از خود نشان میدهید؟ و پروردگار تو همواره بیناست.
نکتهها:
در آیهی هفتم این سوره، بهانهجویی کفّار دربارهی زندگی عادی پیامبر اسلام عنوان شد. خداوند در این آیه میفرماید: همهی انبیا غذا میخوردند و با مردم و در میان آنان بودند و در بازارها رفت و آمد داشتند.
پیامها:
1- فرستادن انبیا، از برنامهها وسنّتهای الهی است. (وماارسلنا قبلک منالمرسلین)
2- آشنایی با تاریخ، هم بهانهجویان را خلع سلاح میکند و هم مایهی تسلی پیامبر اکرم است. (و ماارسلنا قبلک... انهم لیأکلون الطعام)
3- تمام انبیا، زندگی مردمی داشتند. (لیأکلون الطعام و یمشون ...)
4- مربّی باید با مردم حشر و نشر داشته باشد. (یمشون فیالاسواق)
5 - زندگی ساده انبیا، برای مردم آزمایش است. (یمشون فیالاسواق - و جعلنا بعضکم لبعض فتنة) (آری، اگر پیامبران، زندگی مرفّه و کاخ و طلا داشتند، مردم به خاطر دنیاطلبی، گرد آنان جمع میشدند که چنین گرایشی ارزش نداشت. ارزش در این است که انسان از فردی در ظاهر عادّی، اطاعت کند.)
6- یکی از وسایل آزمایش مردم، خود مردماند. (جعلنا بعضکم لبعض فتنة) گاهی کسی ثروتمند است تا معلوم شود شکر میکند یا طغیان. و کسی فقیر است تا آزمایش شود که آیا صبر میکند یا بر ثروتمند حسد میورزد.
7- کلید موفّقیّت در آزمایشهای الهی صبر است. (فتنة أتصبرون)
8 - فلسفهی آزمایشهای الهی، پرورش انسانهاست. (ربّک)
9- در آزمایشهای الهی، مسألهای برای خداوند کشف نمیشود، زیرا او به همه چیز آگاه است. (و کان ربّک بصیرا) (آزمایشهای او برای شکوفا شدن خصلتهای درونی انسان است، زیرا کیفر و پاداش بر اساس بروز و ظهور خصلتها است.)
10- علم به این که زیر نظر خداوند هستیم، عامل پیداش صبر است. (أتَصبرون و کان ربّک بصیرا)
سوره فرقان آیه 21
جزء (19)
(21) وَقَالَ الَّذِینَ لَا یَرْجُونَ لِقَآءَنَا لَوْلَا أُنزِلَ عَلَیْنَا الْمَلَئِکَةُ أَوْ نَرَی رَبَّنَا لَقَدِ اسْتَکْبَرُواْ فِی أَنفُسِهِمْ وَعَتَوْ عُتُوّاً کَبِیراً
و کسانی که به ملاقات ما امید ندارند (و رستاخیز را قبول نمیکنند) گفتند: چرا فرشتگان بر ما نازل نمیشوند و یا چرا پروردگارمان را نمیبینیم؟ قطعاً آنان در نفس خود استکبار ورزیدند و سرکشی بزرگی کردند.
نکتهها:
کلمهی «عُتوّ» به معنای بدترین نوع ظلم است.**تفسیر مجمعالبیان.***
روز قیامت را روز «لقاء» مینامند، چون در آن روز غفلتها و جهلها و موانع دیگر کنار میروند و همهی مردم عظمت خدا را میبینند. (و یعلمون ان اللّه هو الحقّ المبین)**نور، 25.***
پیامها:
1- بیاعتقادی به معاد، مایهی بهانهگیری در برابر انبیاست. (لایرجون لقائنا لولا...)
2- حتّی امید به قیامت، برای سازندگی انسان و اطاعت از خداوند کافی است. (لایرجون...)
3- روز قیامت، روز ملاقات الطاف یا قهر الهی است. (تا مردم کدام یک را برای خود فراهم کرده باشند). (لقائنا)
4- کفّار، فرشتگان را باور داشتند. (لولا انزل علینا الملائکة)
5 - مادّیگرایان، همهی چیز را مادّی میپندارند و به دنبال دیدن خداوند با چشم سر هستند. (نری ربّنا)
6- سرچشمهی طغیان و استکبار انسان، بلند پروازیهای درونی اوست. (استکبروا فی انفسهم) (از کوزه همان برون تراود که در اوست.)
7- گناه وتجاوز درجاتی دارد. (عُتوّاً کبیراً)