آیه
فَلَا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ
الْجَوَارِ الْكُنَّسِ
وَالَّیْلِ إِذَا عَسْعَسَ
وَالصُّبْحِ إِذَا تَنَفَّسَ
إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِیمٍ
ذِى قُوَّةٍ عِندَ ذِى الْعَرْشِ مَكِینٍ
مُّطَاعٍ ثَمَّ أَمِینٍ
ترجمه
سوگند به ستارگانى كه بازمىگردند.
در حركت هستند و پنهان مىشوند.
و سوگند به شب آنگاه كه برود.
و سوگند به صبح آنگاه كه بدمد.
كه همانا قرآن، كلام پیامآورى گرامى است.
آن كه نزد خداوندِ صاحب عرش، داراى قدرت و مقام والا است.
(فرشتهاى كه) فرمانش برند و امینش شمرند.
نکته ها
«خُنَّس» جمع «خانس»، به معناى رجوع كننده است. «جَوار» جمع «جاریة» به معناى روان و در جریان است و «كُنَّس» جمع «كانس» به معناى مخفى شدن است. مفسران با توجّه به آیات بعد كه در مورد به پایان رسیدن شب و دمیدن صبح است، آیاتِ «فلا اقسم بالخنّس الجوار الكنّس» را در مورد ستارگان دانستهاند كه هر شب ظاهر مىشوند و با طلوع خورشید پنهان مىگردند، گرچه در همان حال پنهانى، در حركت اند و لذا شب بعد به جاى خود بازمىگردند.
«عَسعس» به معناى تاریكى رقیق است كه به فرموده حضرت على علیه السلام به هنگام پایان شب مشاهده مىشود.**تفسیر مجمع البیان.*** بنابراین آیه «و الّیل اذا عسعس» شبیه آیه «والّیل اذ ادبر»** مدّثر، 33.***مىباشد.
«تَنَفَّس» به معناى نفس كشیدن صبح است. گویا روز از حبس شب آزاد شده و در هواى آزاد نفس مىكشد.
سوگند خداوند به دمیدن صبح و پنهان شدن ستاره و حركت كرات آسمانى در زمانى كه مردم در جاهلیّت به سر مىبردند، نشانهى توجّه اسلام به طبیعت و تفكر در آن است.
پیام ها
1- روز قیامت روز شهود و تجسّم عمل است. «علمت نفس ما احضرت»
2- در قیامت، انسان به جزئیّات كار خود آگاه مىشود. «ما احضرت»
3- فرشته وحى، كریم، امین، قوى و مطاع است. «كریم، ذى قوّة مكین، مطاع، امین»
4- كرامت و بزرگوارى، توانایى و مكنت، داشتن نیروهایى فرمان بر و امانتدارى از شرایط لازم براى پیامرسانى و ارشاد است. «كریم، ذى قوّة، مكین، مطاع، امین»
5 - جبرئیل مأمورانى فرمانبردار در اختیار دارد. «مطاع»