آیه
إِن تَتُوبَآ إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِن تَظَاهَرَا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاَهُ وَجِبْرِیلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمَلاَئِكَةُ بَعْدَ ذَ لِكَ ظَهِیرٌ
ترجمه
اگر شما دو نفر، (افشاگر راز و شنونده آن) به سوى خدا توبه كنید، (به نفع شماست.) زیرا دلهاى شما منحرف گشته است. و اگر در مقابل پیامبر یاور هم باشید، (كارى از پیش نخواهید برد.) زیرا خداوند، اوست یاور او و هم چنین جبرئیل و مؤمنان صالح و علاوه بر آنان، همه فرشتگان حامى او هستند.
نکته ها
«صغت» از «صغو» به معناى تمایل به انحراف است و «اصغاء» به گوش دادنى گویند كه شنونده به گوینده تمایلى داشته باشد.
به اتفاق مفسّران شیعه و سنّى، مراد از آن دو زن كه در این آیه «تتوبا... صغت قلوبكما» مورد خطابِ توبه قرار گرفتهاند، حفصه و عایشه است كه اولى افشاگر راز پیامبر و دومى، شنونده آن بود.
52 حدیث از شیعه و سنى نقل شده است كه مراد از صالح المؤمنین، علىّ بن ابیطالبعلیهما السلام است. بر اساس این روایات، علىّ بن ابیطالبعلیهما السلام در كنار جبرئیل و بلكه میان او و سایر فرشتگان قرار گرفته است و این مقام را پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله به آن حضرت بشارت دادند.**تفسیر كنز الدقائق.***
پیام ها
1- به خاطر یك خلاف، همه را زیر سؤال نبرید. «تتوبا» (دو نفر باید توبه كنند، نه همه.)
2- براى افراد شرمنده، راه بازگشت و توبه را باز كنید. «ان تتوبا» البتّه براى هر گناهى توبهاى لازم است.
3- شنیدن راز نیز ممنوع است. خداوند به گوینده و شنونده، هردو مىفرماید: توبه كنید. «تتوبا»
4- خداوند، هم مولاى همه است و هم مولاى شخص پیامبر. در آیه دوم فرمود: «و اللّه مولاكم» و در این آیه در خصوص پیامبر مىفرماید: «هو مولاه»
5 - نام برجستگان را برجسته كنید. با این كه جبرئیل از فرشتگان است، امّا نامش جداگانه برده شده است. «جبریل... و الملائكة»
6- گاهى یك حادثه و جرقّه، بیانگر یك جریان است. فاش كردن یك راز، جزئى بود، ولى خداوند آن را یك توطئه قلمداد كرد. «تظاهرا علیه»
7- همسرى و همنشینى، نشانه همفكرى و همدلى نیست. «ازواجه... تظاهرا علیه»
8 - توبه تنها اظهار پشیمانى با زبان نیست، توبه واقعى بازگشت دل گنهكار است. «تتوبا... صغت قلوبكما»
9- مهمتر از انحراف در عمل، انحراف روح و دل است. ابتدا فكر و دل انسان منحرف مىشود، سپس مرتكب خلاف مىشود. «صغت قلوبكما»
10- كسانىكه رازى را بىدلیل افشا مىكنند، اگر توبه نكنند، توطئهگرند. «ان تتوبا... تظاهرا علیه»
11- در برابر توطئه علیه پیامبر و مكتب، تمام نیروها باید بسیج شوند. «تظاهرا علیه... هو مولاه و صالح المؤمنین و الملائكة... ظهیر»
12- حق، هیچگاه تنها نمىماند. «هو مولاه و جبریل و صالح المؤمنین و...»
13- صالح بودن، انسان را در كنار فرشتگان مقرّب الهى قرار مىدهد. «جبریل و صالح المؤمنین»
14- فرشتگان، یاور پیامبر در برابر توطئهها هستند. «و الملائكة بعد ذلك ظهیر»
15- امدادهاى الهى، همه جانبه، ظاهرى و غیبى است. «صالح المؤمنین و الملائكة»