آیه
سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى
الَّذِى خَلَقَ فَسَوَّى
وَالَّذِى قَدَّرَ فَهَدَى
وَالَّذِى أَخْرَجَ الْمَرْعَى
فَجَعَلَهُ غُثَآءً أَحْوَى
ترجمه
نام پروردگار بلندمرتبهات را به پاكى یاد كن.
همان كه آفرید و سامان بخشید.
و آنكه (هر چیز را) اندازهاى نهاد و هدایت كرد.
آنكه (گیاه) چراگاه را رویانید.
و سرانجام آن را خشك و تیره كرد.
نکته ها
تسبیحِ نام خدا، یعنى نه فقط براى ذات خداوند، شریك قائل نشویم، بلكه حتّى براى نام او نیز شریك نیاوریم و نام دیگران را هم ردیف نام خداوند قرار ندهیم. چنانكه برخى گروههاى التقاطى مىگفتند: «به نام خدا و به نام خلق قهرمان ایران»
در قرآن و حدیث نشانههاى زیادى است كه اسلام به محترم شمردن نامهاى مقدّس عنایت دارد. چنانكه در این سوره مىفرماید: علاوه بر تسبیح ذات، اسم پروردگار را هم باید منزه بدانى. در جاى دیگر مىفرماید: نام پیامبر را مثل نامهاى خودتان ساده نبرید: «لاتجعلوا دعاء الرسول كدعاء بعضكم بعضا»** نور، 63.***در جاى دیگر مىفرماید: چرا فرشتگان را به نام زن مىخوانند: «لیسمّون الملائكة تسمیة الانثى»** نجم، 27.***و پیامبر اسلام نامهاى نامناسب یاران را تغییر مىدادند.
مسئله آفرینش و هدایت، در آیه پنجاه سوره طه نیز آمده است، آنجا كه فرعون از حضرت موسىعلیه السلام پرسید: پروردگار شما كیست؟ گفت: «ربّنا الّذى اعطى كلّ شىء خلقه ثم هَدى» ناگفته پیداست كه مراد از این هدایت، هدایت تكوینى است كه خداوند در موجودات قرار داده است. مثلا ساختمان بدن مادر را به گونهاى هدایت كرد كه شیر تولید كند و نوزاد را هدایت كرد كه به سراغ سینه مادر رفته و شیر بمكد.
هدایت تكوینى موجودات با مرور زمان بهتر فهمیده مىشود. همین امر است كه هزاران دانشمند را به تحقیق وا داشته كه چگونه پرندگان یا ماهىها حتّى اگر صدها كیلومتر از جاى خود دور شوند باز به محل خود بر مىگردند. هدایت الهى در هر موجودى چیزى قرار داده كه او را به راه تكامل خود پیش مىبرد. ذرات خاك میوه مىشود، میوه نطفه و سپس انسان، دوباره جسم انسان، خاك مىشود.
«سَوّى» به معناى نظام بخشیدن است. از نظام كهكشانها گرفته تا نظام حاكم بر یك حشره ذرّهبینى. «غُثاء» یعنى گیاه خشك و خاشاك و «أحوى» به معناى سبزى است كه رو به سیاهى باشد.
حتّى یك برگ كوچك و خاشاك ناچیز هم به حال خود رها شده نیست. سبزه زارى كه در دید ما خشك و تیره مىشود، در نظام هدایت الهى است، زیرا همان برگهاى خشكیده به ماده دیگرى تبدیل مىشود كه براى قوت و قوّت زمین و درخت لازم است یا در شرایط انبوه تبدیل به زغال سنگ شده و یا آثار مفید دیگرى در خاك دارد.
پیام ها
1- نام خداوند مقدّس است. از هرگونه بى احترامى به نام او پرهیز كنید. «سبّح اسم ربّك»
2- اوصاف ناشایست را در كنار نام خدا قرار ندهید. «سبّح اسم ربّك»
3- نامهاى اختصاصى خداوند را بر دیگران ننهید. «سبح اسم ربّك»
4- تسبیح او سبب رشد و پرورش شما است. «سبح اسم ربّك»
5 - مسئولیّت شرك زدایى در درجه اول به دوش رهبر آسمانى و سپس بر عهده همه مؤمنان است. «سبّح»
6- توحید كامل در پرتو تنزیه ذات و تسبیح نام اوست. «سبّح اسم ربّك»
7- خداوند، از هرچه گفته و نوشته و تصور شود، برتر است. او در همه كمالات برتر است. «ربّك الاعلى»
8 - خداوند، فقط خالق نیست، بلكه علاوه بر آن نظام بخش هستى و موجودات نیز مىباشد. «خلق فَسَوّى»
9- ظرفیّت و هدایت موجودات، دلیل بر هدفمندى آفرینش است. «قدّر فَهدى»
10- فرمانهاى الهى همراه با حكمت و دلیل است. نام خدا را تسبیح كن، زیرا او اعلى است، آفرید و سامان داد و هدایت كرد «سبّح... الاعلى، خلق فسوّى و الّذى قدّر فهدى»
11- هدایت تكوینى آفریدهها در چهرههاى مختلفى است، گاهى سبز و گاهى خشك ولى هر دو در مدار هدایت است. «اخرج المرعى فجعله غثاء احوى»
توضیحات