آیه
ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُواْ وَتَوَاصَوْاْ بِالصَّبْرِ وَتَواصَوْاْ بِالْمَرْحَمَةِ
أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ
وَالَّذِینَ كَفَرُواْ بَآیَاتِنَا هُمْ أَصْحَابُ الْمَشْئَمَةِ
عَلَیْهِمْ نَارٌ مُّؤْصَدَةٌ
ترجمه
سپس از كسانى باشد كه ایمان آورده و همدیگر را به شكیبایى و مهربانى سفارش كردهاند.
آنان اصحاب یمین هستند.
و كسانى كه به آیات ما كفر ورزیدند اصحاب شومى و شقاوت هستند.
بر آنان آتشى سرپوشیده و فراگیر احاطه دارد.
نکته ها
عبارت «ثمّ كان من الّذین آمنوا» دو گونه معنا شده است:
الف: كارهاى خیر مثل آزاد كردن برده و سیر كردن گرسنه، بسترى براى گرایش به ایمان و سفارش دیگران به كارهاى نیك است.
ب: مقام و ارزش ایمان، بالاتر از سیر كردن گرسنه و آزادى برده است، لذا با كلمه «ثمّ» فاصله شده است.** تفسیر نمونه.***
«میمنة» از یمن و یمین به معناى میمنت و مباركى است و اصحاب میمنة یعنى كسانى كه بركت دائمى، ملازم و مصاحب آنان است. گویا اصحاب میمنه همان كسانى باشند كه نامه عملشان به دست راستشان داده مىشود.
«مشئمة» از شوم به معناى نامبارك است و كلمه «مؤصدة» از «ایصاد» به معناى بستن درب و محكم كردن آن است.
در قرآن، چهار بار كلمه «تواصوا» به كار رفته است: یك بار «تواصوا بالحق»، دو بار «تواصوا بالصبر» ویك بار «تواصوا بالمرحمة».
تكرار كلمه «تواصوا» در یك آیه، یا براى تأكید است و یا براى آنكه هر یك از صبر و مرحمت، یك تكلیف مستقل هستند و با ترك یكى زمینه دیگرى از بین نمىرود.** تفسیر راهنما.***
هیچكس بىنیاز از سفارش و تشویق نیست. كلمه «تواصوا» كه در قالب باب تفاعل آمده، به معناى آن است كه سفارش به نیكىها باید طرفینى و به صورت یك جریان عمومى باشد نه یك طرفه.
در آیات قبل سفارش شد كه به یتیم و مسكین رسیدگى كنیم، در این آیه مىفرماید: دیگران را هم به رسیدگى و رحم كردن سفارش كنیم. «تواصوا بالمرحمة»
با اینكه معمولاً در كنار «آمنوا»، «عملوا الصالحات» به كار مىرود، ولى در اینجا به جاى «عملوا الصالحات»، «تواصوا بالصبر و تواصوا بالمرحمة» آمده است گویى این دو سفارش، خود عمل صالح است.
اسلام، علاوه بر كار نیك، به عقائد و انگیزههاى افراد نیز توجه كامل دارد یعنى فرد علاوه بر آزاد كردن برده و اطعام بینوایان باید اهل ایمان نیز باشد. چه بسیارند كسانى كه حاضرند كمكهاى مالى و خدمات انسان دوستانه ارائه دهند ولى حاضر نیستند مكتب و راه و استدلال حق را بپذیرند! اینگونه افراد نیز واماندگانند و از عقبهها و گردنهها عبور نكردهاند، لذا قرآن مىفرماید: شرط عبور از گردنه، خدمات و كمكهاى مالى به اسیر و مسكین و یتیم است به شرط آنكه همراه با روحیه حق پذیرى و ایمان باشد. «ثم كان من الّذین آمنوا»
شاید مراد از دوزخ سرپوشیده، همان باشد كه در آیهاى دیگر مىفرماید: «لهم من جهنّم مهاد و من فوقهم غواش»** اعراف، 41.***
پیام ها
1- ایمان، شرط پذیرش كارهاى نیك است. «ثم كان من الّذین آمنوا»
2- همه مسلمانان باید یكدیگر را به صبر و رحمت سفارش كنند. «آمنوا و تواصوا»
3- دانستن كافى نیست، گفتن و شنیدن نیز مؤثر است. «تواصوا»
4- بهترین معروفها كه باید به آن سفارش شود، صبر و رحمت است. «تواصوا بالصبر و تواصوا بالمرحمة»
5 - بعد از خودسازى باید دیگران را به كار خیر دعوت كرد. «تواصوا بالمرحمة»
6- تشكر از نعمت چشم، دیدن آیات الهى و تشكر از نعمت زبان، سفارش به دیگران است. «تواصوا»
7- ایمان و صبر و محبّت، مایه بركت است. «اولئك اصحاب المیمنة»
8 - كسى كه با كفر و بخل، روى حق و رحمت را بپوشاند در قیامت در آتشى سرپوشیده قرار خواهد گرفت. «علیهم نار مؤصدة»
9- مؤمنانى كه به سیر كردن گرسنه و آزادى برده موفق شوند، هم براى جامعه، مایه خیر و بركت هستند و هم آخرت خود را آباد كردهاند و چه میمنت و بركتى بالاتر از این؟ «اصحاب المیمنة»
10- هركارى با بردبارى و پایدار به نتیجه مىرسد و لذا سفارش به صبر، مقدّم بر هر امرى است. «تواصوا بالصبر»
11- منشأ هرگونه شوى و پلیدى، به كفر و حق پوشى بازمىگردد. «والّذین كفروا... هم اصحاب المشئمة»