آیه
فَلَا أُقْسِمُ بَالشَّفَقِ
وَالَّیْلِ وَمَا وَسَقَ
وَالْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ
لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَن طَبَقٍ
فَمَا لَهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ
وَ إِذَا قُرِئَ عَلَیْهِمُ الْقُرْآنُ لَا یَسْجُدُونَ
ترجمه
به شفق، (سرخى بعد از غروب) سوگند مىخورم،
و به شب و آنچه (زیر پرده سیاهى خود) جمع مىكند سوگند،
و به ماه آنگاه كه كامل گردد سوگند.
كه شما همواره از حالى به حال دیگر درآیید.
پس آنان را چه شده كه ایمان نمىآورند؟
و آنگاه كه قرآن بر آنان خوانده شود، سجده نمىكنند؟
نکته ها
«یَحور» از «حور» به معناى رجوع و بازگشت است و مراد از آن بازگشت به حیات اخروى در قیامت مىباشد.
«طَبَق» به معناى تطبیق و انطباق است، یعنى قرار گرفتن دو چیز روى هم و به حالت نیز گفته مىشود، چون روح انسان با آن حالت منطبق شده است. پس «لتركبن طبقاً عن طبق» یعنى شما بر حالتى وخصلتى سوار مىشوید كه مثل مَركبى شما را بهسوى مقصد مىبرد.**تفسیر راهنما.***
همان گونه كه در آستانه غروب، سرخى نمودار مىشود، سپس سیاهى شب آن را مىپوشاند و آنگاه نور مهتاب بر تاریكى شب پرتو مىافكند و این حالات یكى پس از دیگرى مىآید، شما انسانها نیز یكى پس از دیگرى آمده و داراى حالاتى گوناگون در مسیر تكامل به سوى خدا هستید.
مراد از «لتركبنّ طبقاً عن طبق»، مراحل مختلف زندگى است كه انسان در مسیر حركتش به سوى پروردگار آنها را طى مىكند. حیات دنیوى، حیات برزخى و حیات اخروى.**تفسیر المیزان.***
ممكن است مراد از «لتركبنّ طبقاً عن طبق» این باشد كه سرنوشت شما، طبق سرنوشت اقوام گذشته است. اگر مثل آنان انكار كنید، هلاك مىشوید و اگر مثل آنان ایمان آورید، نجات مىیابید. حدیثى نیز این معنا را تأیید مىكند.
مراد از سجده در آیه «اذا قرىء القرآن لا یسجدون»، خضوع و تصدیق و ایمان است و گرنه باید هر آیهاى كه تلاوت شود مردم به سجده افتند.
پیام ها
1- منشأ بدبختى انسان، غفلت از معاد یا انكار آن است. «ظنَّ ان لن یحور»
2- منكران معاد بر اساس گمان انكار مىكنند نه علم. «ظنّ ان لن یحور»
3- ریشه خوشىهاى مستانه، غفلت از آخرت است. «كان فى اهله مسرورا... ظنّ ان لن یحور»
4- عقل و احتیاط حكم مىكند كه اگر یقین به قیامت ندارید، لااقل به وقوع آن گمان داشته باشید، «یظنّون انهم ملاقوا ربّهم»** بقره، 46.*** نه آنكه به عدم وقوع قیامت گمان برید كه منشأ هلاكت است. «ظنّ ان لن یحور»
5 - نتیجه قرائت قرآن باید عبودیّت و تسلیم باشد. «اذا قرىء... القرآن لا یسجدون»