آیه
تَنَزَّلُ الْمَلَآئِكَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ
ترجمه
در آن شب، فرشتگان و روح به اذن پروردگارشان براى انجام هر كارى فرود آیند.
نکته ها
از امام صادقعلیه السلام پرسیدند: آیا روح همان جبرئیل است؟ فرمود: جبرئیل از ملائكه است و روح برتر از ملائكه است. سپس این آیه را تلاوت فرمودند: «تنزل الملائكة والروح...»** تفسیر برهان.***
با نزول فرشتگان بر قلب پیامبر و امام معصوم در شب قدر، ارتباط زمین با آسمان، مُلك با ملكوت و طبیعت با ماوراء طبیعت برقرار مىشود.
روح انواعى دارد:
- روحى كه منشأ تمایلات و شهوات است.
- روحى كه منشأ قدرت و حركات است. این دو روح، مشترك میان انسان و حیوان است.
- روحى كه منشأ اختیار و اندیشه است، كه این روح مختص انسان است.
- روحى كه عقل محض است و جوهر وجودى فرشتگان را تشكیل مىدهد.
- روحى كه برتر از فرشتگان است و شب قدر همراه آنان به زمین نازل مىشود.
در روایات آمده است كه با منكران امامت، با سوره قدر احتجاج كنید.** تفسیر نورالثقلین.*** زیرا بر اساس این سوره، فرشتگان هر سال در شب قدر نازل مىشوند. در زمان حیات پیامبر بر وجود شریف حضرتش وارد مىشدند. پس از آن حضرت بر چه كسانى نازل مىشوند؟
روشن است كه هر كسى نمىتواند میزبان فرشتگان الهى باشد و باید او همچون پیامبر، معصوم بوده و ولایت امور بشر به عهده او باشد و او كسى جز امام معصوم نیست كه در زمان ما، حضرت مهدىعلیه السلام مىباشد و فرشتگان در شب قدر شرفیاب محضرش مىشوند.
نگاهى به فرشتگان در قرآن**در نهجالبلاغه، خطبه 1 و 91 درباره ملائكه مطالبى آمده است.***
فرشتگان، كارگزاران نظام هستى و مأمور انجام فرامین خداوند در اداره امور هستند. در قرآن براى هر دسته از فرشتگان مأموریّت و نقش خاصّى تعیین شده است و با همان مأموریّت نامگزارى شدهاند: «النّازعات»** نازعات، 1.***، «الصّافات»**صافّات، 1.***، «الزّاجرات»** صافّات، 2.***، «النّاشرات»**مرسلات، 3.***، «الفارقات»**مرسلات، 4.***، «المدبّرات»** نازعات، 5.***
برخى فرشتگان براى حفاظت گماشته شدهاند. «انّ علیكم لحافظین»**انفطار، 10.***
بعضى فرشتگان با اولیاء الهى گفتگو دارند. با زكریا سخن گفتند و او را به فرزندى به نام یحیى بشارت دادند «نادته الملائكة»**آل عمران، 39.*** و همین فرشتگان با حضرت مریم گفتگو كردند. «اذ قالت الملائكة یا مریم»**آل عمران، 42.***
در مواردى، سخن از امداد فرشتگان به رزمندگان در جبهههاى جنگ به میان آمده است. چنانكه در جنگ بدر، خداوند سه هزار فرشته را به یارى مسلمانان فرستاد. «یمدّكم ربّكم بثلاثة ءالاف من الملائكة»**آل عمران، 124.***
برخى فرشتگان مسئول گرفتن جان مردم هستند. «یتوفّیكم ملك الموت»** سجده، 11.*** و دستهاى دیگر، مسئول امور عرش. «یحمل عرش ربّك»**حاقّه، 17.***
از امتیازات فرشتگان، عبادت دائمى و خستگىناپذیر آنهاست كه قرآن مىفرماید: «و من عنده لایستكبرون عن عبادته و لا یستحسرون»** سجده، 15.***، «یسبحون الیل و النهار لایفترون»**انبیاء، 20.***
از وظایف دیگر فرشتگان، دعا و استغفار براى مؤمنین «یستغفرون لمن فى الارض»**شورى، 5.*** و صلوات بر پیامبر اسلام است. «انّ اللّه و ملائكته یصلّون على النّبى»**احزاب، 56.***
فرشتگان درجاتى دارند و همه در یك سطح و مقام نیستند. «ما منّا الا له مقام معلوم»** صافّات، 164.*** خداوند، همان گونه كه بعضى از انبیا را بر برخى دیگر برترى داده، از میان فرشتگان نیز بعضى را برگزیده است. «اللّه یصطفى من الملائكة»**حج، 75.***
قدرت تمام فرشتگان یكسان نیست و ظرفیّتهاى متفاوتى دارند. «اولى اجنحة مثنى و ثلث و رباع»** فاطر، 2.***بعضى فرمانبرند و بعضى فرمانده، ولى همه معصوم و امین. «مطاع ثَمَّ امین»** تكویر، 21.***
ایمان به همه فرشتگان لازم است، «كلّ آمن باللّه و ملائكته»**بقره، 285.*** و انكار آنان در كنار انكار خداوند آمده است. «و من یكفر باللّه و ملائكته»** نساء، 136.***
فرشتگان، لشگر الهى هستند و تعدادشان را جز خداوند هیچكس نمىداند. «و ما یعلم جنود ربّك الاّ هو»** مدّثر، 31.***و اگر گاهى سخن از تعداد به ظاهر اندك آنان است، نظیر آیه «علیها تسعة عشر»** مدّثر، 30.*** كه مىفرماید: مأموران دوزخ نوزده نفرند، دلایل دیگرى دارد، نه آنكه به خاطر نداشتن نیرو باشد.
فرشتگان، اطاعت مطلق از خداوند دارند و هر چه را مأمور شوند انجام مىدهند و هرگز نافرمانى ندارند. «لایعصون اللّه ما امرهم و یفعلون ما یؤمرون»** تحریم، 6.***
آنان بر فرمان خداوند پیشى نمىگیرند و فقط فرمان او را عمل مىكنند. «لایسبقونه بالقول و هم بامره یعملون»**انبیاء، 27.***
اطاعت آنان آگاهانه و بر اساس تقواى الهى است و در اطاعت، كار خاصّى را گزینش نمىكنند، بلكه هر كارى كه به آنان محوّل شود انجام مىدهند. «یخافون ربهم من فوقهم و یفعلون ما یؤمرون»**نحل، 50.***
پیامبر اسلام فرمود: آفرینش فرشتگان، همه از نور است. «انّ اللّه عزّ و جلّ خلق الملائكة من النور»**اختصاص، ص 109.*** و خداوند هیچ موجودى را به اندازه فرشتگان نیافریده است. «ما من شىء مما خلق اللّه اكثر من الملائكة»**تفسیر قمى، ج 2، ص 260.***
امام صادقعلیه السلام فرمود: فرشتگان، اهل خوردن و آشامیدن و آمیزش جنسى نیستند. «انّ الملائكة لا یأكلون و لا یشربون و لاینكحون»** بحار الانوار، ج 56، ص 174.***
پیام ها
1- فرشتگان بدون اذن خداوند كارى انجام نمىدهند. «تنزّل الملائكة... باذن ربّهم»
2- تقدیر امور در شب قدر، با نزول و حضور فرشتگان صورت مىگیرد. «تنزّل الملائكة... من كل امر»
3- تقدیر امور در شب قدر، گوشهاى از ربوبیّت الهى است.«باذن ربّهم من كل امر»