ابتدا دانشمند با تدّبر در داده‌های حسی نظریه‌ای را ارائه می‌دهد و سپس سعی می‌کند شواهد صدق آن نظریه را در عالم خارج پیدا کند، حال اگر آن نظریه بی ربط با خارج نباشد ظرفیت صدق آن نظریه را در خود می‌نمایاند، ولی همچنان که «بنجامین» می‌گوید: «زبان هر جامعه‌ی پژوهشی، انتزاعی و انتخابی است. . . و فقط به جنبههای معینی از پدیده‌ها می‌پردازد و وسیله‌ی نیل به اهداف محدود و معینی است» پس در نگاه به واقعیات خارج، به جهت نگاه کمّیت‌گرای فرهنگ مدرنیته بسیاری از ابعاد طبیعت در حجاب می‌رود و در این راستا جنبههای حضور عالم غیب در عالم خارج نادیده گرفته می‌شود.
وقتی منظر فرهنگ مدرن جست‌وجویِ رابطه‌ی ریاضی‌مند عالم است، عملاً با آن جنبه‌ی موجود در عالم روبه‌رو می‌شود و حتی در رابطه با همین منظر، الهامات و اشراقاتی از طریق ابداعات نفس ناطقه‌ی خود می‌یابد ولی با این‌همه، نه می‌توان گفت آنچه به‌دست آمده است هیچ ربطی به خارج ندارد، و به نظریه‌ی اصالت تجربه پشت کرد، و نه می‌توان گفت آنچه از طریق نظریات علمی به‌دست می‌آید عین خارج است ذهن دانشمند در آن دخیل نیست و نظریه‌ی ادینگتون را که می‌گوید: «ما در نظریه‌های علمی مَثَلِمان مانند کسی است که دنبال‌کننده‌ی جای پاهایی است که خودش در شن‌ها ایجاد کرده» بی‌وجه بدانیم. بلکه باید بگوئیم اگر بخواهیم جنبه‌ی ریاضی‌گونه‌ی عالم را ببینیم، عالم جنبههای ریاضی‌گونه‌ی خود را به ما نشان می‌دهد. ولی نباید دلخوش باشیم که عالم چهره‌ی واقعی خود را نشان داده است، بلکه باید متوجه باشیم ما آنچه را که از عالم طلب کرده‌ایم یافته‌ایم زیرا برای یافتن آنچه می‌خواسته‌ایم تلاش کرده‌ایم و نه آنچه واقعیت دارد.
در نگاهی که در تمدن اسلامی به عالم و آدم می‌شود سعی بر آن است که از منظر وحی الهی به واقعیات نگاه شود و تلاش دانشمندان تلاش برای هر چه بیشتر نزدیک‌شدن به آن نگاه است. طبیعت در نگاه دینی، ماده‌ی صِرف برای ارضای نفس امّاره نیست و انسان هم موجود عنان گسیخته‌ای نیست که باید تمام تمایلات نفس امّاره‌اش را از طریق طبیعت اَخذ کند.
علم جدید جنبه‌ی پایین عالم وجود را مدّ نظر خود قرار داده و مرتبه‌ی پائین عالم را بریده از عالم مافوق، مورد ارزیابی قرار می‌دهد و لذا آنچه به‌دست می‌آورد علم حقیقی نیست ولی نتایجی که در ارتباط با جنبههای حسی عالم ماده به‌دست آورده می‌تواند در تمدن اسلامی مورد نظر قرار گیرد با این توجه که باید تعبیرهای علمی شخص دانشمند از جنبههای حسی عالم ماده تفکیک شود .