سؤال: تمدن اسلامی چه شاخصهای دارد كه میماند و شكوفا میشود ولی به سرنوشت سایر تمدنها كه پس از شكوفایی خود افول كردند، دچار نمیشود؟
جواب: رمز عدم افول تمدن اسلامی، وقتی به روش صحیح به صحنه بیاید - یعنی به روش فرهنگ اهلالبیت(ع)- آن است كه تئوری و راهكارهای آن منطبق با فطرت انسانها است و لذا نه تنها پس از مدتی مورد فراموشی قرار نمیگیرد، بلكه در هر حال بشر به دنبال بستری است كه به كششها و تمنیّات فطری خود صورت بالفعل بدهد و لذا سایر تمدنهای موجود به مرور با ظهور تمدن اسلامی بیرنگ میشوند و در نهایت از نشاط و حیات میافتند. البته عنایت داشته باشید كه تمدن اسلامی صرفاً مجموعههایی از انضباطهای قالبی و آداب و رسوم خشك نیست، بلكه قراردادها و آدابی است كه ریشه در فطرت انسانها دارد و بنیان وجودی انسانها نسبت به آنها آشنایی کامل دارد، هر چند ممكن است با حاكمیت نفس امّاره آن كششها مورد غفلت قرار گیرد، ولی همین كه بستر تحقق آن فراهم شد و در بستر جدید، مذاقِ آلوده به نفس امّاره میدان خودنمایی نداشت، آرامآرام بشر به خود میآید و پیام تمدن اسلامی همهگیر میشود و اكثر همانهایی كه در ابتدا نسبت به آن روی خوشی نشان نمیدادند از آن استقبال میكنند و در همین راستا خداوند میفرماید: «بَلْ جَاءهُم بِالْحَقِّ وَأَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ كَارِهُونَ، وَلَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَاءهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِیهِنَّ بَلْ أَتَیْنَاهُم بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَن ذِكْرِهِم مُّعْرِضُونَ»؛(104) بلكه برخلاف تهمتی كه به پیامبر میزنند، آن رسول از طرف حق آمده و پیامهای حقّی را برای آنها آورده و اكثر آنها از آن حق كراهت دارند، ولی اگر خداوند از میلهای آنها پیروی كند آسمانها و زمین و آنچه در آنها است فاسد میشود. پس ما آن حقایق را به یاد آنها و برای آنها آوردیم و آنها از آنچه مربوط به آن حقایق است غافلاند.
چنانچه ملاحظه میفرمایید مسائل دینی كه تمدن اسلام بستر تحقق آن است آنچنان نیست كه در ابتدای امر مورد استقبال همگان قرار گیرد، ولی نباید از آن منصرف شد، بلكه با حوصله و پیگیری مطمئن باشیم روح و ارادهی عمومی به استقبال آن خواهند آمد و نباید این برههی خاص را كه فعلاً مردم در ظلمات مدرنیته گرفتارند، به همهی مراحل آیندهی بشریت سرایت داد و عنایت داشته باشید كه نه قبلاً چنین بوده است و نه بعداً چنین خواهد ماند و در این راستا است كه عرض میشود اسلام در آیندهی حیات بشر، بهترین تمدن ممكن میباشد، تمدنی كه نه تنها روابط اجتماعی انسانها را بر اساس نظام الهی و حقایق عالم قدسی تنظیم میكند، بلكه روابط روحی و روحانی انسان را با عالم قدس و حضرت «الله» به اوج خود میرساند، پس تمدن اسلامی در حدّ تنظیم آداب دنیایی بشر نیست، بلكه وسیلهی اتصال زمین است به آسمان، آن هم در تمام مناسبات بشری، اعم از فردی و اجتماعی.