ریا و یا خودنمائی آنست که کسی عملی را برای نشان دادن بمردم و خوش آیند مردم انجام دهد. این قبیل اعمال در نظر اسلام بسیار مذموم و بیارزش است و هیجده خبر از ناحیه معصومین (علیهم السلام) وارد شده که بچند خبر جامع آن اکتفا میگردد.
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
کل ریاء شرک، انه من عمل للناس کان ثوابه علی الناس و من عمل لله کان ثوابه علی الله:
هر ریائی شرک است، مسلم است که هر کس برای مردم کار کند پاداشش بر مردم است و هر کس برای خدا کار کند پاداشش بر خدا است.
در خبر دیگر از امام صادق (علیه السلام) در آثار عمل ریائی و عمل خالص میفرماید: ... هیچ بندهای نیست که عمل خیری کند و آنرا از انظار مردم پنهان بدارد و روزگاری بر آن بگذرد مگر اینکه خداوند نتیجه عمل خیر او را آشکار سازد. و هیچ بندهای نیست که عمل بدی مرتکب شود و آنرا نهان دارد و روزگاری بگذرد مگر آنکه خداوند اثر کار بد او را بر او بنمایاند.
امام صادق (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت نموده که آن حضرت فرمود: فرشتهای با خرسندی اعمال بندهای را که بگمانش همه حسناتند بالا میبرد و چون بالا رسید خدای متعال خطاب میفرماید که آن عملها را در دفتر بدکاران قرار دهید زیرا آن بنده در انجام این کارها غیر مرا قصد کرده بود و بخاطر دیگران انجام داده است.
امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) فرموده: آدم ریاکار خودنما دارای سه نشانه است، اول - در اجتماع مردم که میرسد نسبت بعبادت و عمل خیر، از خود نشاط نشان میدهد. دوم در خلوت و تنهائی با حال کسالت رو بعبادت میکند. سوم اینکه دوست دارد در تمام کارهایش او را ستایش کنند.
از امام صادق (علیه السلام) - رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
سیأتی علی الناس زمان تخبث فیه سرآئرهم و تحسن فیه علانیتهم طمعاً فی الدنیا، لایریدون به ما عند ربهم یکون دینهم ریاء لایخالطهم خوف یعمهم الله بعقاب فیدعونه دعاء الغریق فلا یستجیب لهم:
(بزودی زمانی بر مردم بیاید که در آنزمان باطنشان پلید و ظاهرشان نیکو جلوه کند بجهت طمع دنیوی. در آن زمان مردم هر کاری کنند برای رضای خدا نباشد، دینداریشان برای خودنمائی است، ترس از خدا در اعمالشان نباشد. آنوقت است که خدای متعال آن مردم را بکیفر کردارشان عقوبت نماید پس آنها دعای غریق بخوانند و خدا دعایشان را مستجاب نفرماید.
امام صادق (علیه السلام) فرمود: حفظ و نگهداری عمل خیر مشکلتر از انجام آن عمل است. یکی از اصحاب پرسید: یابن رسول الله، نگهداری عمل خیر چگونه است؟ حضرت فرمود: مثلاً مردی صلهای بجا میآورد و یا در راه خدا انفاقی میکند، آن کار خیر در دفتر اعمال نهانی ثبت میگردد. سپس آن را برای کسی تعریف میکند در نتیجه آن کار از دفتر اعمال نهانی محو گشته و در دفتر اعمال آشکار نوشته میشود بار دیگر بکسی دیگر بازگو میکند، از آن دفتر هم محو شده و یک عمل ریائی برایش نوشته میشود.