در این مورد شانزده حدیث از امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) صادر شده که جامعترین آنها را بعرض خواننده محترم میرساند.
امام باقر (علیه السلام) فرمود: از حقوقی که مؤمن بر برادر مؤمن خود دارد اینست که اگر گرسنه باشد سیرش کند، اگر عریان باشد بپوشاند،
گرفتاریش بر طرف نماید، قرضش را ادا نماید، چون بمیرد، بجای او از خاندان و فرزندانش سرپرستی کند.
معلی بن خنیس از امام صادق (علیه السلام) پرسید حق مسلمان بر مسلمان چیست؟ حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: هفت حق برای او واجب است؟ اگر یکی از آنها را ضایع کنی از ولایت و طاعت خدا بیرون شدهای...
اول - دست بداری برای او آنچه را که برای خود دوست داری، و بد داری آنچه را که برای خود بد داری.
دوم - از بخشم آوردن او خود داری کنی و موجبات خشنودی او را فراهم نمائی و فرمان او را اطاعت کنی.
سوم اینکه کمک او باشی با جان و مالت و زبان و دست و پایت.
چهارم اینکه چشم او، و راهنمای او؛ آئینه او باشی.
پنجم اینکه تو سیر نباشی و او گرسنه و تو سیراب نباشی و او تشنه، و تو پوشیده باشی و او برهنه.
ششم اینکه اگر تو خدمتکاری داری و او ندارد واجب است خدمتکار خود را بفرستی تا لباسهای او را بشوید و غذای او را بپزد و رختخواب او را بگستراند.
هفتم اینکه بسوگند او وفاداری کنی و دعوت او را بپذیری، اگر بیمار شدی عیادتش نمائی، بجنازه او حاضر شوی و هرگاه بدانی که حاجتی دارد برای بر آوردن حاجتش پیشدستی کنی و نگذاری مجبور شود از تو بر آوردن حاجتش را بخواهد، بلکه قبل از اظهار حاجت برای بر آوردن حاجتش بشتابی. چون چنین کنی دوستی خود را بدوستی او و دوستی او را بدوستی خدا پیوستهای.
امام صادق (علیه السلام) در پاسخ سئوال یکی از اصحاب در مورد وظایف بندگان فرمود:
از مهمترین وظایفی که خدای متعال بر بندگانش واجب نموده سه چیز است:
اول - اینکه مرد در نفس خود نسبت به برادران دینی خود انصاف ورزد، چندانکه برای برادرش از جانب خویش راضی نشود مگر بآنچه راضی شود برای خویش از جانب او. بعبارت دیگر آنچه را که بر خود نمیپسندد به برادر دینی خود نپسندد.
دوم - مواساة و برابری با برادر دینی بمال و دارائی خود.
سوم - ذکر خدا در همه حال. و ذکر خدا سبحان الله و الحمدلله گفتن نیست، بلکه ذکر خدا آنست که در برخورد با هر آنچه خداوند حرام نموده خدا را بیاد آورد و آن حرام را وانهد.
امام صادق (علیه السلام) در حدیثی دیگر به ابراهیم بن عمریمانی فرمود: حق مسلمان بر مسلمان اینست که: او سیر نباشد و برادرش گرسنه، او سیراب نباشد و برادرش تشنه، او پوشیده نباشد و برادرش برهنه، وه! چقدر بزرگ است حق مسلمان بر برادر مسلمانش
و فرمود: باید دوست داشته باشی برای برادر مسلمانت آنچه را که برای خود دوست میداری، هرگاه نیازمند شدی از او بخواهی، و اگر او روی نیاز بتو آورد حاجت او را بر آوری. انجام هیچ کار خیری درباره او تو را دلتنگ ننماید و همچنین انجام کار خیر او را درباره تو دلتنگ نسازد. همیشه پشتیبان او باشی و همچنان او باید پشتیبان تو باشد. چون از پیش تو دور شود در غیابش نگهبان او باشی و چون حاضر شود از او دیدن کنی و او را بزرگ شماری و گرامیش بداری؛ زیرا که او را از تست و تو از او، و چون در موردی گلهمند شود از او جدا نشوی تا رضایت او را فراهم نمائی، و اگر نعمتی باو رسد خدا را بر آن نعمت سپاس گزاری و اگر برای او گرفتاری رخ دهد در رفع گرفتاریش بکوشی و اگر دامی برایش گستردند برای نجاتش قیام کنی.
و فرمود: اگر مسلمانی ببرادر مسلمانش بگوید: اف بر تو دوستی میانشان بریده شود، و اگر بگوید تو دشمن منی، یکی از آندو کافر شوند(18) و اگر او را متهم سازد یا افتراء ببندد ایمان در دلش منحل شود چنانکه نمک در آب حل میشود.
و فرمود: راستی که مؤمن نور ایمانش برای اهل آسمانها میدرخشد چنانکه ستارگان آسمان برای اهل زمین میدرخشند.
و فرمود: راستی که مؤمن دوست خداست، خدا او را یاری میکند و برای او وسیله خیر فراهم میسازد. مؤمن برای خدا سخنی بجز حق نمیگوید و غیر از خدا از احدی نمیترسد.
دیگر از حقوق مسلمان بر برادر مسلمانش، بطوریکه از سایر روایات استفاده شده اینست که چون همدیگر را ملاقات نمایند سلام کنند و چون یکی بیمار شد دیگری بعیادتش برود و چون یکی بمیرد دیگری در تشییع جنازهاش حاضر شود. اگر برادر مؤمنش فقیر و او ثروتمند است قسمتی از ثروت خود را باو ببخشد، بلکه در مواردی ایثار نماید.
در حدیث یازدهم این باب، شخصی بنام ابی اسماعیل به امام صادق (علیه السلام) عرض میکند قربانت، نزد ما شیعه زیاد است. آن حضرت فرمود: آیا توانگران بر مستمندان توجه و مهر میورزند؟ و آیا نیکوکار از بدکار گذشت و اغماض میکند؟ و با یکدیگر مواسات دارند؟ ابی اسماعیل عرض کرد، نه؛ فرمود: پس اینان شیعه نیستند، شیعه کسی است که دارای این صفات باشد.