بَابٌ فِى إِحْیَاءِ الْمُؤْمِنِ
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیْرِ نَفْسٍ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعاً وَ مَنْ أَحْیاها فَكَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعاً قَالَ مَنْ أَخْرَجَهَا مِنْ ضَلَالٍ إِلَى هُدًى فَكَأَنَّمَا أَحْیَاهَا وَ مَنْ أَخْرَجَهَا مِنْ هُدًى إِلَى ضَلَالٍ فَقَدْ قَتَلَهَا
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 299 روایة:1@*@
ترجمه :
سماعه گوید: از امام صادق (ع) این قول خداى عزوجل را پرسیدم: «هر كه انسانى را بجز براى قصاص انسانى بكشد، گویا همه مردم را كشته، و هر كه او را زنده كند گویا همه مردم را زنده كرده، 32 سوره 5» فرمود: هر كه او را از گمراهى بسوى هدایت بردگویا او را زنده كرده و هر كه او را از هدایت بسوى گمراهى برد، گویا او را كشته است.
شرح : اصل آیه در قران كریم بدینگونه است: من أجل ذلك كتبنا على بنىاسرائیل انه من قتل نفساً بغیر نفس او فساد فى الارض فكانما قتل الناس جمعیاً و من احیاها فكانما احیا الناس جمیعاً، و در این روایت نقل بمعنى شده و بجهت ظهورش ببرخى از آن اكتفا گشته است.
مفسرین در بیان آیه وجوهى گفتهاند كه شاید وجه بهترش اینستكه چون كسى یكنفر را بكشد احساسات عمومى را جریحه دار میكند و همه مردم دشمن او میشوند، پس مثل اینستكه همه مردم را كشته و كسیكه یكنفر را زنده كند یا هدایت نماید، خدا پاداش زنده كردن و هدایت نمودنهمه مردم را باو دهد، زیرا بسبب احسانیكه ببرادر آنها كرده، همه را خرسند و شادمان نموده پس گویا همه را زنده كرده است.
عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِى كِتَابِهِ وَ مَنْ أَحْیاها فَكَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعاً قَالَ مِنْ حَرَقٍ أَوْ غَرَقٍ قُلْتُ فَمَنْ أَخْرَجَهَا مِنْ ضَلَالٍ إِلَى هُدًى قَالَ ذَاكَ تَأْوِیلُهَا الْأَعْظَمُ
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اللَّهِ ابْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ مِثْلَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 300 روایة:2@*@
ترجمه :
فضیل بن یسار گوید: بامام باقر علیه السلام عرض كردم: خداى عزوجل در كتابش فرماید:
«و هر كه او را زنده كند گویا همه مردم را زنده كرده است» فرمود: یعنى او را از سوختن و غرق شدن نجات دهد، عرض كردم: كسیكه او را از گمراهى بسوى هدایت برد چگونه است؟ فرمود: این تأویل اعظم آیه است (یعنى آیه شامل این معنى هم هست و این معنى مهمتر و عالیتر از معنى اولست).
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَى بْنِ عِمْرَانَ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ حُمْرَانَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَسْأَلُكَ أَصْلَحَكَ اللَّهُ فَقَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ كُنْتُ عَلَى حَالٍ وَ أَنَا الْیَوْمَ عَلَى حَالٍ أُخْرَى كُنْتُ أَدْخُلُ الْأَرْضَ فَأَدْعُو الرَّجُلَ وَ الِاثْنَیْنِ وَ الْمَرْأَةَ فَیُنْقِذُ اللَّهُ مَنْ شَاءَ وَ أَنَا الْیَوْمَ لَا أَدْعُو أَحَداً فَقَالَ وَ مَا عَلَیْكَ أَنْ تُخَلِّیَ بَیْنَ النَّاسِ وَ بَیْنَ رَبِّهِمْ فَمَنْ أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یُخْرِجَهُ مِنْ ظُلْمَةٍ إِلَى نُورٍ أَخْرَجَهُ ثُمَّ قَالَ وَ لَا عَلَیْكَ إِنْ آنَسْتَ مِنْ أَحَدٍ خَیْراً أَنْ تَنْبِذَ إِلَیْهِ الشَّیْءَ نَبْذاً قُلْتُ أَخْبِرْنِى عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ أَحْیاها فَكَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعاً قَالَ مِنْ حَرَقٍ أَوْ غَرَقٍ ثُمَّ سَكَتَ ثُمَّ قَالَ تَأْوِیلُهَا الْأَعْظَمُ أَنْ دَعَاهَا فَاسْتَجَابَتْ لَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 300 روایة:3@*@
ترجمه :
حمران گوید: به امام صادق (ع) عرض كردم: اصلحك الله از شما سؤال كنم؟ فرمود: آرى: عرض كردم: من در گذشته حالى داشتم و امروز حال دیگرى دارم، من در گذشته در زمین میگشتم و یكمرد و دو مرد یا زنى را بمذهب حق دعوت میكردم و خدا هر كه رامیخواست (بوسیله دعوت من) نجات میداد، ولى امروز كسى را دعوت نمیكنم، فرومود: چه زیانى بر تواست كه مردم را با پروردگارشان واگذارى، تا هر كه را خدا خواهد از تاریكى بسوى نور برد، سپس فرمود: باكى بر تو نیست كه اگر از كسى احساس خیر نمودى، سخنى با نرمى احتیاط باو القا كنى، عرض كردم: معنى این قول خداى عزوجل را بمن خبر ده: «و هر كه او را زنده كند، گویا همه مردم را زنده كرده» فرمود: یعنى او را از سوختن و غرق شدن برهاند، آنگاه سكوت نمود و سپس فرمود: تأویل اعظم آیه اینستكه او را دعوت كند واو هم بپذیرد.
توضیح : راجع باین موضوع درج اول ص 235 شرح مبسوطى بیان شد.