بَابُ الرِّفْقِ
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِىلَیْلَى عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ لِكُلِّ شَیْءٍ قُفْلًا وَ قُفْلُ الْإِیمَانِ الرِّفْقُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 180 روایة:1@*@
ترجمه :
امام باقر علیه السلام فرمود: براى هر چیزى قفلى است (كه آنرا بدو نگهدارند) و قفل ایمان نرمى ملاطفت است. (چه آنكه هر كس نرمىرا از دست دهد و خشم و قهر و خشونت پیش گیرد، ناچار باعمالى دست زند كه ایمانش از دست برود).
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَنْ قُسِمَ لَهُ الرِّفْقُ قُسِمَ لَهُ الْإِیمَانُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 181 روایة:2 @*@
ترجمه :
امام باقر (ع) فرمود: كه بهر كه نرمى نصیب شد، ایمان نصیب شد.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ یَحْیَى الْأَزْرَقِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى رَفِیقٌ یُحِبُّ الرِّفْقَ فَمِنْ رِفْقِهِ بِعِبَادِهِ تَسْلِیلُهُ أَضْغَانَهُمْ وَ مُضَادَّتَهُمْ لِهَوَاهُمْ وَ قُلُوبِهِمْ وَ مِنْ رِفْقِهِ بِهِمْ أَنَّهُ یَدَعُهُمْ عَلَى الْأَمْرِ یُرِیدُ إِزَالَتَهُمْ عَنْهُ رِفْقاً بِهِمْ لِكَیْلَا یُلْقِیَ عَلَیْهِمْ عُرَى الْإِیمَانِ وَ مُثَاقَلَتَهُ جُمْلَةً وَاحِدَةً فَیَضْعُفُوا فَإِذَا أَرَادَ ذَلِكَ نَسَخَ الْأَمْرَ بِالْآخَرِ فَصَارَ مَنْسُوخاً
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 181 روایة:3 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: خداى تبارك و تعالى ملایم است و ملایمت را دوست دارد، از ملایمت او نسبت به بندگانش، بیرون ساختن كینهها و مخالفت هوسها و دلهایشانست و نیز از ملایمت او نسبت به بندگان اینستكه: امرى را كه میخواهد مردم را از آن بر كنار كند، براى ملایمت با آنها ایشان را با آن امر وامیگذارید (كه طبق عادت رفتار كنند و از ابتدا بر آنها سخت نمیگیرد) تا سنگینى امر ایمان یكباره بر آنها نیفتد كه ناتوان گردند، و چون اراده بركنارى آنها كند، آن امر را با مردیگرى نسخ فرماید تا امر اول منسوخ گردد (چنانكه در صدر اسلام مردم را بقبله بیت المقدس وا گذاشت و چون باحكام اسلام انس و الفت پیدا كردند، آنها را متوجه كعبه فرمود و بیت المقدس منسوخ گردید).
شرح : مقصود از بیرون ساختن كینهها اینستكه: به پیغمبران و اوصیائشان دستور داده، نسبت بكفار و منافقین نرمى و ملایمت نمایند و با احسان و دستگیرى و خوشرفتارى دلهایشانرا باسلام گرم كنند تا كینه از دلهایشان خارج شود.
و ممكن است مقصود اى باشد كه كینههاى كفار را در گفتار و رفتارشان بمسلمین نشان میدهد تا مسلمین فریب نخورند و از نیرنگ آنها بر حذر باشند و یا مراد اینستكه كینه هائى كه در دل مردم است بسبب گفتارهاى تند و زشت نسبت بآنكه از او كینه دارند بتدریج خارج میشود و گرنهمردم یكدیگر را میكشتند.
و اما راجع به مخالفت هوسها و دلها چند وجه گفتهاند:
(1) خدایتعالى بكفار و منافقین آراء و افكار مختلف داد و اگر همگى یك رأى بودند مسلمین را ریشه كن مینمودند.
(2) خدا میان هوس و عقل هر كسى مخالفت انداخت، تا هر كه خواهد پیروى عقل كند و راه آخرت گیرد.
(3) هوسهاى برخى از بندگانش را بهوسهاى برخى دیگر از میان میبرد، و این معنى نزدیك بمعانى جمله اولست.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الرِّفْقُ یُمْنٌ وَ الْخُرْقُ شُؤْمٌ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 182 روایة:4 @*@
ترجمه :
رسولخدا (ص) فرمود: نرمى میمنت دارد و خشونت نحوست.
عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَفِیقٌ یُحِبُّ الرِّفْقَ وَ یُعْطِى عَلَى الرِّفْقِ مَا لَا یُعْطِى عَلَى الْعُنْفِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 182 روایة:5 @*@
ترجمه :
امام باقر (ع) فرمود: خداى عزوجل ملایم است و ملایمت را دوست دارد و پاداشى كه بملایمت میدهد بخشونت و سختگیرى نمیدهد.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ الرِّفْقَ لَمْ یُوضَعْ عَلَى شَیْءٍ إِلَّا زَانَهُ وَ لَا نُزِعَ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا شَانَهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 182 روایة:6 @*@
ترجمه :
رسولخدا (ص) فرمود: نرمى روى هر چه گذاشته شد، آنرا زینت داد و از هر چه برداشته شد، زشتش ساخت.
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ رَفَعَهُ إِلَى النَّبِیِّ ص قَالَ إِنَّ فِی الرِّفْقِ الزِّیَادَةَ وَ الْبَرَكَةَ وَ مَنْ یُحْرَمِ الرِّفْقَ یُحْرَمِ الْخَیْرَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 182 روایة:7 @*@
ترجمه :
پیغمبر (ص) فرمود: در نرمى زیادى و بركت است و هر كه از نرمى محروم شد از خیر محروم گشت.
عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا زُوِیَ الرِّفْقُ عَنْ أَهْلِ بَیْتٍ إِلَّا زُوِیَ عَنْهُمُ الْخَیْرُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 182 روایة:8 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: از هر خاندانى كه نرمىدور شد، خیر از آنها دور گشت.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الثَّقَفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْمُعَلَّى عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادِ بْنِ أَرْقَمَ الْكُوفِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَیُّمَا أَهْلِ بَیْتٍ أُعْطُوا حَظَّهُمْ مِنَ الرِّفْقِ فَقَدْ وَسَّعَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِى الرِّزْقِ وَ الرِّفْقُ فِى تَقْدِیرِ الْمَعِیشَةِ خَیْرٌ مِنَ السَّعَةِ فِىالْمَالِ وَ الرِّفْقُ لَا یَعْجِزُ عَنْهُ شَیْءٌ وَ التَّبْذِیرُ لَا یَبْقَى مَعَهُ شَیْءٌ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَفِیقٌ یُحِبُّ الرِّفْقَ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 182 روایة:9 @*@
ترجمه :
امام صادق (ع) فرمود: هر خانوادهاى كه بهره خود را از نرمى گرفتند، خدا روزى ایشان را وسعت داد و نرمى در تقدیر معیشت (اقتصاد و میانه روى در خرج) از وسعت مال بهتر است، و با میانه روى درماندگى نباشد و با ولخرجى چیزى باقى نماند، همانا خداى عزوجل نرمى كند و نرمى را دوست دارد.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ رَفَعَهُ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ أَحْمَرَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ قَالَ لِی وَ جَرَى بَیْنِی وَ بَیْنَ رَجُلٍ مِنَ الْقَوْمِ كَلَامٌ فَقَالَ لِى ارْفُقْ بِهِمْ فَإِنَّ كُفْرَ أَحَدِهِمْ فِى غَضَبِهِ وَ لَا خَیْرَ فِیمَنْ كَانَ كُفْرُهُ فِىغَضَبِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 183 روایة:10 @*@
ترجمه :
هشام بن احمد گوید: مرا با مردى از آنقوم سخن در گرفته بود (با یكى از مخالفین نزاع میكردم) حضرت ابوالحسن (ع) بمن فرمود: با آنها نرمى كن، زیرا كفر ایشان در خشم آنهاست (چون خشمگین شوند سخن كفرآمیز گویند) و خیرى نیست در كسیكه كفرش در خشمش باشد.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ الرِّفْقُ نِصْفُ الْعَیْشِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 183 روایة:11 @*@
ترجمه :
موسى بن جعفر علیه السلام فرمود: نرمى نیمى از زندگى است.
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الرِّفْقَ وَ یُعِینُ عَلَیْهِ فَإِذَا رَكِبْتُمُ الدَّوَابَّ الْعُجْفَ فَأَنْزِلُوهَا مَنَازِلَهَا فَإِنْ كَانَتِ الْأَرْضُ مُجْدِبَةً فَانْجُوا عَنْهَا وَ إِنْ كَانَتْ مُخْصِبَةً فَأَنْزِلُوهَا مَنَازِلَهَا
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 183 روایة:12 @*@
ترجمه :
رسول خدا (ص) فرمود: خدا نرمى را دوست دارد و بآن كمك میكند (چنانچه در حدیث 1841 ذكر شد) پس چون مركوبهاى لاغر را سوار شدید، آنها را بمنزلگاه مقرر خود فرود آورید (تا علوفه خورند استراحت كنند) و اگر زمین خشك و بىگیاه باشد، با شتاب بگذرید و اگر پر گیاه باشد، آنها را فرود آرید (پس نرمى و ملاطفت حتى نسبت بحیوانات هم خوب و پسندیده است).
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِىجَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ كَانَ الرِّفْقُ خَلْقاً یُرَى مَا كَانَ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ شَیْءٌ أَحْسَنَ مِنْهُ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 183 روایة:13@*@
ترجمه :
رسول خدا (ص) فرمود: اگر نرمى مخلوقى میبودكه دیده میشد، در میان مخلوقات خدا از او نیكوتر نبود.
أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ رَفِیقٌ یُحِبُّ الرِّفْقَ وَ مِنْ رِفْقِهِ بِكُمْ تَسْلِیلُ أَضْغَانِكُمْ وَ مُضَادَّةِ قُلُوبِكُمْ وَ إِنَّهُ لَیُرِیدُ تَحْوِیلَ الْعَبْدِ عَنِ الْأَمْرِ فَیَتْرُكُهُ عَلَیْهِ حَتَّى یُحَوِّلَهُ بِالنَّاسِخِ كَرَاهِیَةَ تَثَاقُلِ الْحَقِّ عَلَیْهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 183 روایة:14 @*@
ترجمه :
امام باقر یا امام صادق (ع) فرمود: خدا ملایم است و ملایمت را دوست دارد و از ملایمتش نسبت بشما، بیرون بردن كینهها و مخالفت دلهاى شماست، و همانا او میخواهد بنده را از امرى بگرداند، پس او را بر آنحال میگذارد تا با ناسخى دگرگونش كند، كه مبادا حق بر او سنگینى كند (بحدیث 1840 رجوع شود).
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا اصْطَحَبَ اثْنَانِ إِلَّا كَانَ أَعْظَمُهُمَا أَجْراً وَ أَحَبُّهُمَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْفَقَهُمَا بِصَاحِبِهِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 184 روایة:15 @*@
ترجمه :
رسولخدا (ص) فرمود: هیچ دو نفرى با هم رفاقت و همدمىنكنند، جز آنكه نرمیش با رفیقش بیشتر است، نزد خداى عزوجل پاداشش بزرگتر و محبوبیتش بیشتر است.
أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ كَانَ رَفِیقاً فِى أَمْرِهِ نَالَ مَا یُرِیدُ مِنَ النَّاسِ
@@اصول كافى جلد3 صفحه: 184 روایة: 16@*@
ترجمه :
امام صادق (ع) میفرمود: هر كه در كار خود نرمى كند، هر چه از مردم خواهد بدان برسد.