ما به دست خود، اسباب انحطاط و تنزّل درجات كمالى خویش را فراهم آورده ایم؛ بارهایى بر دوش خود گذاشته ایم كه كمرمان زیر آنها خمیده
( صفحه 243)
شده است، به دست و پاى خویش غل و زنجیرهایى بسته ایم كه نمى‌توانیم حركت كنیم، شاید امیرالمؤمنین(علیه السلام) از زبان ما در دعاى «كمیل» به خدا عرض مى‌كند كه
«اَللّهُمَّ عَظُمَ بَلایی وَ اَفْرَطَ بی سُوءُ حَالی وَ قَصُرَتْ بی اَعْمالی وَ قَعَدَتْ بی اَغْلالی وَ حَبَسَنی عَنْ نَفْعی بُعْدُ اَمَلی وَ خَدَعْتَنىِ الدُّنْیا بِغُرُورِها وَ نَفْسی بِجِنَایَتِهَا وَ مِطالی» ؛
خدایا، گرفتاریهایم فراوان است، بدحالى ام از حد گذشته، اعمال (نیك)ام بسیار ناچیز، غل و زنجیرهاى (علایق) مرا زمین گیر ساخته، آرزوهاى دور و دراز (دنیوى) مرا از نفع خود دور كرده و از یك سو، دنیا با خدعه و غرور خود و از سوى دیگر ، نفس (سركش)ام با جنایت خود و امروز و فردا كردن، مرا فریب داده‌اند.
آیا در خواندن این جملات صادقیم؟ آیا واقعاً مى‌فهمیم كه كمرمان زیر بار گناه خمیده است؟ آیا مى‌دانیم كه با اعمال بد خویش به دست و پاى خود، غل و زنجیر زده ایم و دنیا و زیور آن ما را فریب داده است؟
قرآن مى‌فرماید:
«مَا الْحَیاةُ الدُّنیا اِلاّ مَتاعُ الغُرُورِ» ؛(157)
زندگانى دنیا جز متاعى فریبنده بیش نیست.
در جاى دیگر، مى‌فرماید:
«فَلاَ تَغُرَّنَّكُمُ الْحَیاةُ الدُّنیا وَ لایَغُرَّنَّكمْ بِاللهِ الْغَرُورُ» ؛(158)
( صفحه 244)
زندگانى دنیا شما را فریب ندهد و در برابر خدا مغرورتان نسازد.
فریب زندگى دنیا یعنى چه؟ و چگونه انسان را فریب مى‌دهد؟ بزرگترها وقتى مى‌خواهند بچه اى را گول بزنند به جاى چیز با ارزشى كه طلب مى‌كند با یك شكلات یا چیز دیگرى او را گول مى‌زنند و سرگرمش مى‌كنند. ما منافعى داریم كه باید به آنها برسیم؛ اما دنیا و لذّتهاى آن پیش ما زیبا و ارزنده جلوه نموده ما را فریب مى‌دهد و مانع از دستیابى ما به لذّتهاى واقعى و منافع اصیل است. متأسفانه نه تنها دنیا و ظواهرش ما را فریب مى‌دهد، بلكه گاهى خود ما نیز خود را گول مى‌زنیم و مى‌گوییم آنچه كه انبیا مى‌گویند همان است كه دل ما مى‌خواهد و یا همان چیزى كه شیطان مى‌گوید همان است كه خدا گفته!
اگر آنچه انبیا و ائمه(علیهم السلام) فرموده‌اند درست باشد ـ كه درست است ـ ما از واقعیات بسیار دور هستیم، سخت در اشتباهیم و بیراهه مى‌رویم. اگر دعاى «كمیل» از حضرت على(علیه السلام) است و اگر دعاى «ابوحمزه» و دعاهاى صحیفه سجادیه از امام سجاد(علیه السلام) مى‌باشد، پس ما چگونه پیرو آنها هستیم، در حالى كه هیچ شباهتى به آنان نداریم؟ آیا مضامین این دعاها را باور داریم؟ آیا این مسائل واقعیت دارد یا نه؟ دنیایى كه ما را فریب داده و مى‌دهد و زیباییهاى ظاهرى كه ما را از رسیدن به نفع واقعى باز داشته، آیا چیزى غیر از لذتهاى زودگذرى است كه بدانها دل بسته ایم؟ آیا غیر از این است كه دوست داریم هر روز از غذایى لذیذتر از روز پیش تغذیه كنیم؟ آیا غیر از این است كه مى‌خواهیم هر روز شكل زندگى و ظاهر خانه، فرش، مدل ماشین و سایر وسایل زندگى مان را عوض كنیم؟
( صفحه 245)
آیا فریب دادن و گول زدن دنیا چیزى غیر از اینهاست؟ باید بیندیشیم كه چه چیزى را از ما گرفته‌اند كه به جاى آن، اینها را به ما داده‌اند؟ استعداد دست یافتن به چه چیزهاى ارزشمند را داشته و داریم، ولى از آنها غافل شده و به این امور زودگذر دل خوش كرده ایم؟ آرى، به واقع، ما از حیات انسانى و زندگى ایمانى محروم شده و از حیات برتر، كه قوام آن یاد خداست، غافل گشته ایم.
( صفحه 246)
(8)
وَارْحَمْنى صریعاً عَلَى الْفِراشِ تُقَلِّبُنى اَیْدى اَحِبَّتى وَتَفَضَّلْ عَلَىَّ مَمْدُوداً عَلَى الْمُغْتَسَلِ یُقَلَّبُنى صالِحُ جیرَتى وتَحَنَّنْ عَلَىَّ مَحْمُولاً قَدْ تَناوَلَ الاَْقْرِباءُ اَطْرافَ جِنازَتى وَجُدْ عَلَىَّ مَنْقوُلاً قَدْ نَزَلْتُ بِكَ وَحیداً فى حُفْرَتى وَارْحَمْ فى ذلِكَ الْبَیْتِ الْجَدیدِ غُرْبَتى حَتى لا اَسْتَاْنِسَ بِغَیْرِكَ؛
خدایا، آنگاه كه در بستر مرگ افتاده ام (و قادر بر حركت نیستم) و دوستانم مرا حركت مى‌دهند، بر من ترحّم كن و آن هنگام كه در مَغْسَل قرار گرفته ام و همسایگان صالح مرا به چپ و راست مى‌گردانند بر من تفضّل كن و وقتى كه مرا به طرف قبر مى‌برند و خویشاوندان اطراف جنازه ام را گرفته‌اند بر من مهربانى كن، و هنگامى كه مرا به قبر منتقل مى‌كنند و به تنهایى بر تو وارد مى‌شوم بر من كرم نما، و در آن خانه جدید (قبر) بر غریبى ام رحم كن تا با غیر تو انس نگیرم.