تربیت
Tarbiat.Org

جایگاه رزق انسان در هستی
اصغر طاهرزاده

چیزی را تضمین كرده و چیزی را بر عهدة تو گذارده‌اند

ای مردم! بعضی مردند، ولی مالی را كه باید به بقیّه می‌دادند و حق بقیه بود، ندادند و حالا در تنگنای قبر، گرفتار آن هستند. حضرت علی(ع) در خطبه 114 تذكّر خوبی دارند، می‌فرمایند: « قَدْ تَكَفَّلَ لَكُمْ بِالرِّزْقِ وَ اُمِرْتُمْ بِالْعَمَلِ»؛ یعنی؛ خداوند روزی شما را ضمانت كرده و شما را به كردار و اعمال خداپسند امر كرده است. كاری به عهدة خود گرفته و كاری را به عهدة شما گذاشته، آنچه خود به عهده گرفته، تأمین رزق شماست و آنچه به عهدة شما گذارده، آبادانی قیامتتان است. فرمایش لقمان حكیم در این مورد بسیار كارسازاست كه می‌فرماید: «ای پسرم! كاری را خدا به عهدة خود گرفته و كاری را بر عهدة مردم گذاشته است، آنچه را خود به عهده گرفته، همان تأمین رزق مخلوقات است، ولی مردم هم در تأمین آن تلاش می‌كنند و كاری را كه به عهدة مردم گذارده، آبادانی قیامتشان است، ولی مردم آن را به عهده خدا گذارده‌اند.»
چنانچه ملاحظه می‌كنید حضرت لقمان می‌خواهند یكی از غفلت‌های بشر را به فرزندشان متذكر شوند كه چگونه از آنچه بر عهده دارد غافل است و از آنچه نباید نگران باشد، سخت نگران است. حضرت علی(ع) در خطبه 114 پس از آن‌كه فرمودند: خداوند روزی شما را ضمانت كرده و شما را به كردار و اعمال خداپسند امر كرده است، ادامه می‌دهند: «فَلا یَكُونَنَّ الْمَضْمُونُ لَكُمْ طَلَبُهُ اَوْلی بِكُمْ مِنَ الْمَفْرُوضِ عَلَیْكُمْ عَمَلُهُ» یعنی؛ نباید روزیِ تضمین‌شده، مهم‌تر از كاری باشد كه بر عهدة شما گذارده شده و بر شما واجب گشته است، و در نتیجه آنچه باید انجام دهید پیش شما سبك شود و آنچه كه نباید انجام دهید، تمام فكر شما را بگیرد. در واقع حرف حضرت این است كه؛ ای آدم‌ها! بر شما واجب شده است كه قیامتتان را آباد كنید و فرصت‌ها را از دست ندهید، اگر قیامت را فراموش كنید، زندگی‌تان چون كار كردن مردم در جامعة امروزی می‌شود كه نمی‌دانند رزق در دست خداست و برای آن‌ها تضمین شده است و لذا حریص می‌شوند و چون حریص ‌شوند، همدیگر را ضایع می‌كنند.
اگر كاری برای وظیفه بود، نشاطِ اعتماد به تأمین رزق توسط خداوند همراه با صفای انسانی، جامعه را به بهشت تبدیل می‌كند. و انسان‌ها در چنین شرایطی گویا در همین دنیا در یك حالت روحانیِ بهشت‌گونه به‌سر می‌برند. پیامبر خدا«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌سلّم» در راستای پذیرفتن آنچه از طرف خدا می‌رسد و چشم‌پوشی از آنچه در دست مردم است، می‌فرمایند: «لَأَنْ یَلْـبَسَ اَحَدُكُمْ ثَوْباً مِنْ رَقاعٍ شَتّی خَیْرٌ لَهُ مِنْ اَنْ یَأْخُذَ مِنْ غَیْرِهِ ما لَیْسَ عِنْدَهُ»؛(26) یعنی اگر هر كدام از شما لباس‌های وصله‌دار بپوشد، آن هم وصله‌های فراوان، برایش بهتر است از این‌كه چیزی را به‌دست آورد كه از او نیست. چون آن لباس وصله‌دار مال توست و لذا نزد توست، برای این‌كه بندگی كنی و به بهشت وصل شوی و كافی است، ولی آرزوی داشتن آنچه در نزد تو نیست همین حالا زندگی را برایت جهنّم می‌كند و رقابت‌ها و كینه‌ها بین تو و بقیه به‌وجود می‌آورد، غافل از این‌كه انسان‌ها در یَوْمُ‌الحساب به اندازه‌ای كه از امكانات دنیایی بهره‌مندند باید حساب پس بدهند، به طوری كه رسول‌خدا(ص) می‌فرمایند: «ذُوالدِّرهَمَیْنِ اَشَدُّ حِساباً مِنْ ذِی‌الدِّرْهَم و ذُوالدِّینَارَیْنِ اَشَدُّ حِساباٍ مِنْ ذِی‌الدِّیْنارٍ»(27) یعنی؛ صاحب دو درهم حسابش از صاحب یك درهم سخت‌تر است و نیز صاحب دو دینار حسابش از صاحب یك دینار سخت‌تر است.