تربیت
Tarbiat.Org

جایگاه رزق انسان در هستی
اصغر طاهرزاده

قاعده‌ای منطقی

قالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ(ع): «أَنَّهُ قَالَ فِیمَا وَعَظَ بِهِ لُقْمَانُ ابْنَهُ أَنَّهُ قَالَ یَا بُنَیَّ لِیَعْتَبِرْ مَنْ قَصَرَ یَقِینُهُ وَ ضَعُفَ تَعَبُهُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى خَلَقَهُ فِی ثَلاثَةِ أَحْوَالٍ مِنْ رِزْقِهِ وَ آتَاهُ رِزْقَهُ وَ لَمْ یَكُنْ فِی وَاحِدَةٍ مِنْهَا كَسْبٌ وَ لا حِیلَةٌ إِنَّ اللَّهَ سَیَرْزُقُهُ فِی الْحَالَةِ الرَّابِعَةِ أَمَّا أَوَّلُ ذَلِكَ فَإِنَّهُ كَانَ فِی رَحِمِ أُمِّهِ یَرْزُقُهُ هُنَاكَ فِی قَرَارٍ مَكِینٍ حَیْثُ لَا بَرْدٌ یُؤْذِیهِ وَ لَا حَرٌّ، ثُمَّ أَخْرَجَهُ مِنْ ذَلِكَ وَ أَجْرَى لَهُ مِنْ لَبَنِ أُمِّهِ یُرَبِّیهِ مِنْ غَیْرِ حَوْلٍ بِهِ وَ لا قُوَّةٍ ثُمَّ فُطِمَ مِنْ ذَلِكَ فَأَجْرَى لَهُ مِنْ كَسْبِ أَبَوَیْهِ بِرَأْفَةٍ وَ رَحْمَةٍ مِنْ قُلُوبِهِمَا حَتَّى إِذَا كَبِرَ وَ عَقَلَ وَ اكْتَسَبَ ضَاقَ بِهِ أَمْرُهُ فَظَنَّ الظُّنُونَ بِرَبِّهِ وَ جَحَدَ الْحُقُوقَ فِی مَالِهِ وَ قَتَّرَ عَلَى نَفْسِهِ وَ عِیَالِهِ مَخَافَةَ الْفَقْرِ».(120)
بنا به فرمایش علی(ع) لقمان به فرزندش فرمود: ای فرزندم! باید عبرت گیرد آن‌كس كه یقین او كم و در طلب رزق، خستگی ناپذیر است، كه خدای‌تعالی او را در سه حالت خلق نمود و رزق او را به او رساند و در هیچ‌كدام از آن حالات، انسان به خودی خود، هیچ كسب و اندیشه‌ای برای رزق خود نكرد، باید عبرت بگیرد كه در حالت چهارم نیز حتماً رزق او را می‌رساند. اما حالت اول آن وقتی كه در رحم مادرش بود و او را در آن محلِ اَمن آسوده از گرما و سرما، بدون هیچ دردسری رزق داد، سپس او را از آن حالت خارج كرد و شیر مادر را برای او بدون هیچ نگرانی جاری كرد، سپس از شیر برداشته شد، پس خدا با محبت و رحمتی كه در قلب والدین او جاری ساخت، رزق او را با تلاشی كه آنها انجام دادند، تأمین فرمود، تا این‌كه سن او بیشتر شد و تعقل كرد و برای كسب رزق تلاش نمود و لذا اموراتش تنگ شد، و گمانِ بد به خدا برد، و رعایت حقوق مالش را ترك كرد و بر خود و عیالش از ترس فقر، تنگ گرفت.
چنانچه ملاحظه می‌فرمایید حضرت امام‌الموحدین(ع) چشم ما را متوجه سنت لایتغیر رزق‌دهی مخلوق در هستی، می‌كنند و می‌فرمایند: طبق همان سنتی كه در مراحل سه‌گانة دوران جنینی و دوران شیرخوارگی و دوران كودكی، حضرت رب‌العالمین شرایط رسیدن رزق است را - بدون آن‌كه نیاز باشد، تو خود را به زحمت اندازی- فراهم كرد. حال چگونه ممكن است این سنت در مرحلة چهارم، متوقف شود كه تو اكنون نگران رزق در آینده‌ات هستی و از وظایف اصلی زندگی باز مانده‌ای؟