بسم الله الرّحمن الرّحیم
احساس می‌شود با مباحثی که گذشت اگر حدیثی را که مشهور به حدیث «طارق» است در حدّ متن و ترجمه خدمت عزیزان عرضه بداریم به‌خوبی متوجه مقصود اصلی حضرت امیرالمؤمنین(ع) در مورد مقام و نقش امام خواهند شد و علاوه بر آن، محتوای حدیث تأییدی خواهد بود بر احادیثی که مورد بحث قرار گرفته.
مرحوم نمازی شاهرودی در مستدرکات علم رجال معتقد است چنین مطالبی از طرف امام جز برای شیعه‌ی کامل بیان نمی‌شود.(110)
الْبُرْسِیُّ فِی مَشَارِقِ الْأَنْوَارِ عَنْ طَارِقِ بْنِ شِهَابٍ(111) عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (ع) أَنَّهُ قَالَ: یَا طَارِقُ! الْإِمَامُ كَلِمَةُ اللَّهِ وَ حُجَّةُ اللَّهِ وَ وَجْهُ اللَّهِ وَ نُورُ اللَّهِ وَ حِجَابُ اللَّهِ وَ آیَةُ اللَّهِ.
«بُرْسى» در مشارق الانوار(112) از طارق بن شهاب از امیر المؤمنین(ع) نقل می‌كند كه حضرت فرمودند: ای طارق! امام كلمة الله و حجت الله و وجه الله و نور الله و حجاب و واسطه‌ی بین خلق و خدا و آیت خداوند است.
یَخْتَارُهُ اللَّهُ وَ یَجْعَلُ فِیهِ مَا یَشَاءُ وَ یُوجِبُ لَهُ بِذَلِكَ الطَّاعَةَ وَ الْوَلَایَةَ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِهِ فَهُوَ وَلِیُّهُ فِی سَمَاوَاتِهِ وَ أَرْضِهِ.
خدا انتخابش می‌كند و هرچه می‌خواسته در او قرار داده، به‌واسطه‌ی همین مقام اطاعتش و ولایتش بر تمام جهان واجب است. او ولىّ خدا در آسمان‌ها و زمین است.
أَخَذَ لَهُ بِذَلِكَ الْعَهْدَ عَلَى جَمِیعِ عِبَادِهِ فَمَنْ تَقَدَّمَ عَلَیْهِ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ. فَهُوَ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ وَ إِذَا شَاءَ اللَّهُ شَاءَ.
این پیمان از جمیع جهانیان گرفته شده است هركه خود را بر او مقدم بدارد كافر به خدا است. پس او انجام می‌دهد آنچه می‌خواهد و هرگاه که خدا بخواهد او می‌خواهد.
وَ یُكْتَبُ عَلَى عَضُدِهِ وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا فَهُوَ الصِّدْقُ وَ الْعَدْلُ وَ یُنْصَبُ لَهُ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ مِنَ الْأَرْضِ إِلَى السَّمَاءِ یَرَى فِیهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ.
بر بازوی او چنین نوشته مىشود: «وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا» و کلمه‌ی پروردگارت در راستی و عدل به تمام و کمال رسید(113) پس امام راستى و عدالت است و برایش استوانهاى از نور از زمین تا آسمان برافراشته می‌شود که اعمال بندگان را در آن مىبیند.
وَ یُلْبَسُ الْهَیْبَةَ وَ عِلْمَ الضَّمِیرِ وَ یَطَّلِعُ عَلَى الْغَیْبِ، وَ یَرَى مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ، فَلَا یَخْفَىعَلَیْهِ شَیْءٌ مِنْ عَالَمِ الْمُلْكِ وَ الْمَلَكُوتِ، وَ یُعْطَى مَنْطِقَ الطَّیْرِ عِنْدَ وَلَایَتِهِ.
و بر او جامه‌ی هیبت پوشانده، علم به باطن‌ها به او تعلیم می‌شود، آنچه مابین مشرق و مغرب است مىبیند. چیزى بر او از ملك و ملكوت پوشیده نیست و در ذیل ولایتی که به او داده‌اند زبان پرندگان را می‌داند.
فَهَذَا الَّذِی یَخْتَارُهُ اللَّهُ لِوَحْیِهِ وَ یَرْتَضِیهِ لِغَیْبِهِ وَ یُؤَیِّدُهُ بِكَلِمَتِهِ وَ یُلَقِّنُهُ حِكْمَتَهُ، وَ یَجْعَلُ قَلْبَهُ مَكَانَ مَشِیَّتِهِ وَ یُنَادِی لَهُ بِالسَّلْطَنَةِ وَ یُذْعِنُ لَهُ بِالْإِمْرَةِ وَ یَحْكُمُ لَهُ بِالطَّاعَةِ.
او را براى وحى انتخاب نموده و بر اسرار مطلع كرده و به کلمه‌ی خود تأیید نموده و حکمتش را به او تلقین نموده، قلبش را جایگاه اراده و خواست خود قرار می‌دهد، سلطنت و پادشاهی او را با صدای بلند اعلام می‌کند و بی‌هیچ تردیدی امیربودن او را قطعی می‌داند و به اطاعت‌نمودن از وی حکم می‌کند.
وَ ذَلِكَ لِأَنَّ الْإِمَامَةَ مِیرَاثُ الْأَنْبِیَاءِ وَ مَنْزِلَةُ الْأَصْفِیَاءِ وَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ رُسُلِ اللَّهِ فَهِیَ عِصْمَةٌ وَ وَلَایَةٌ وَ سَلْطَنَةٌ وَ هِدَایَةٌ وَ إِنَّهُ تَمَامُ الدِّینِ وَ رُجُحُ الْمَوَازِینَ.
زیرا امامت میراث انبیاء و مقام اصفیاء و جانشینی خدا و پیامبران است. امامت، عصمت، ولایت و سلطنت و هدایت است. سبب كامل‌شدن دین و موجب سنگین‌شدن ترازوى عمل است.
الْإِمَامُ دَلِیلٌ لِلْقَاصِدِینَ وَ مَنَارٌ لِلْمُهْتَدِینَ وَ سَبِیلُ السَّالِكِینَ وَ شَمْسٌ مُشْرِقَةٌ فِی قُلُوبِ الْعَارِفِینَ وَلَایَتُهُ سَبَبٌ لِلنَّجَاةِ وَ طَاعَتُهُ مُفْتَرَضَةٌ فِی الْحَیَاةِ وَ عُدَّةٌ بَعْدَ الْمَمَاتِ وَ عِزُّ الْمُؤْمِنِینَ وَ شَفَاعَةُ الْمُذْنِبِینَ وَ نَجَاةُ الْمُحِبِّینَ وَ فَوْزُ التَّابِعِینَ.
امام راهنمای جویندگان و نشانی برای هدایتجویان، راه رهسپاران و خورشید درخشان دل‌هاى عارفان است. ولایت او سبب رستگارى و اطاعتش بر بندگان در دنیا واجب است و ذخیره‌ی آخرت بعد از مرگ می‌باشد و عزّت مؤمنین و شفیع گنهكاران و نجات دوستان و رستگارى پیروان خواهد بود.
لِأَنَّهَا رَأْسُ الْإِسْلَامِ وَ كَمَالُ الْإِیمَانِ وَ مَعْرِفَةُ الْحُدُودِ وَ الْأَحْكَامِ وَ تَبْیِینُ الْحَلَالِ مِنَ الْحَرَامِ، فَهِیَ مَرْتَبَةٌ لَا یَنَالُهَا إِلَّا مَنِ اخْتَارَهُ اللَّهُ وَ قَدَّمَهُ وَ وَلَّاهُ وَ حَكَّمَهُ.
چون او رأس اسلام و كمال ایمان و عارف به حدود احكام و روشن‌کننده‌ی حلال از حرام است، این مقامى است كه به آن نمی‌رسد مگر كسى كه خدا او را انتخاب كرده و مقدم داشته و به او ولایت و حكومت داده.
فَالْوَلَایَةُ هِیَ حِفْظُ الثُّغُورِ وَ تَدْبِیرُ الْأُمُورِ وَ تَعْدِیدُ الْأَیَّامِ وَ الشُّهُورِ.
ولایت عبارت از حفظ مرزها و تدبیر امور و مراقبت بر روزها و ماه‌ها است.
اَلْإِمَامُ الْمَاءُ الْعَذْبُ عَلَى الظَّمَإِ وَ الدَّالُّ عَلَى الْهُدَى. اَلْإِمَامُ الْمُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ الْمُطَّلِعُ عَلَى الْغُیُوبِ. اَلْإِمَامُ هُوَ الشَّمْسُ الطَّالِعَةُ عَلَى الْعِبَادِ بِالْأَنْوَارِ فَلَا تَنَالُهُ الْأَیْدِی وَ الْأَبْصَارُ.
امام آب خوشگوار در تشنگى و راهنماى هدایت است. امام مبرّا از گناه و آگاه بر رازهای نهانی است. امام خورشید تابنده بر بندگان است، به مقام او كسى را یاراى چشم بستن یا دست رساندن نیست.
وَ إِلَیْهِ الْإِشَارَةُ بِقَوْلِهِ تَعَالَى «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ»(114) وَ الْمُؤْمِنُونَ عَلِیٌّ وَ عِتْرَتُهُ فَالْعِزَّةُ لِلنَّبِیِّ وَ لِلْعِتْرَةِ وَ النَّبِیُّ وَ الْعِتْرَةُ لَا یَفْتَرِقَانِ فِی الْعِزَّةِ إِلَى آخِرِ الدَّهْرِ.
و آیه‌ی: «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ»(115) به این معنى اشاره دارد که مؤمنین عبارتند از علی و خاندانش، پس عزّت اختصاص به پیامبر و عترتش دارد، پیامبر و عترت از عزّت تا ابد جدا نمىشوند.
فَهُمْ رَأْسُ دَائِرَةِ الْإِیمَانِ وَ قُطْبُ الْوُجُودِ وَ سَمَاءُ الْجُودِ وَ شَرَفُ الْمَوْجُودِ وَ ضَوْءُ شَمْسِ الشَّرَفِ وَ نُورُ قَمَرِهِ وَ أَصْلُ الْعِزِّ وَ الْمَجْدِ، وَ مَبْدَؤُهُ وَ مَعْنَاهُ وَ مَبْنَاهُ.
آنها مركز دائره‌ی ایمان و قطب وجود و آسمان جُود و شرف موجودات و نور خورشیدِ عظمت و روشنى ماه و پایه و مبدأ و معنا و مبناى عزّت و مجد‌اند.
فَالْإِمَامُ هُوَ السِّرَاجُ الْوَهَّاجُ وَ السَّبِیلُ وَ الْمِنْهَاجُ وَ الْمَاءُ الثَّجَّاجُ وَ الْبَحْرُ الْعَجَّاجُ وَ الْبَدْرُ الْمُشْرِقُ وَ الْغَدِیرُالْمُغْدِقُ وَ الْمَنْهَجُ الْوَاضِحُ الْمَسَالِكِ وَ الدَّلِیلُ إِذَا عَمَّتِ الْمَهَالِكُ وَ السَّحَابُ الْهَاطِلُ وَ الْغَیْثُ الْهَامِلُ وَ الْبَدْرُ الْكَامِلُ وَ الدَّلِیلُ الْفَاضِلُ وَ السَّمَاءُ الظَّلِیلَةُ وَ النِّعْمَةُ الْجَلِیلَةُ وَ الْبَحْرُ الَّذِی لَا یُنْزَفُ وَ الشَّرَفُ الَّذِی لَا یُوصَفُ وَ الْعَیْنُ الْغَزِیرَةُ وَ الرَّوْضَةُ الْمَطِیرَةُ وَ الزَّهْرُ الْأَرِیجُ وَ الْبَدْرُ الْبَهِیجُ وَ النَّیِّرُ اللَّائِحُ وَ الطِّیبُ الْفَائِحُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ وَ الْمَتْجَرُ الرَّابِحُ وَ الْمَنْهَجُ الْوَاضِحُ وَ الطِّیبُ الرَّفِیقُ وَ الْأَبُ الشَّفِیقُ.
امام چراغِ فروزان و راه و برنامه و آبِ ریزان و دریاى خروشان و ماهِ تابان و آبگیرى گوارا و راه آشكار و راهنمائى دلسوز در گرفتاری‌ها و ابرى باران‌زا و بارانى پی در پی و بدرِ كامل و راهنمای فاضل و آسمان سایه‌افكن و نعمت بزرگ و دریاى خشك‌نشدنى و شخصیتى است غیر قابل توصیف و چشمهاى پر آب و باغستانى شاداب و گلى خوشبو و ماهى خوشرو و ستارهاى درخشان و كانونى عطرزا و عمل صالح و تجارتی سودمند و راه واضح و طبیب دلسوز و پدری است مهربان.
مَفْزَعُ الْعِبَادِ فِی الدَّوَاهِی وَ الْحَاكِمُ وَ الْآمِرُ وَ النَّاهِی مُهَیْمِنُ اللَّهِ عَلَى الْخَلَائِقِ وَ أَمِینُهُ عَلَى الْحَقَائِقِ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ وَ مَحَجَّتُهُ فِی أَرْضِهِ وَ بِلَادِهِ مُطَهَّرٌ مِنَ الذُّنُوبِ مُبَرَّأٌ مِنَ الْعُیُوبِ مُطَّلِعٌ عَلَى الْغُیُوبِ ظَاهِرُهُ أَمْرٌ لَا یُمْلَكُ وَ بَاطِنُهُ غَیْبٌ لَا یُدْرَكُ وَاحِدُ دَهْرِهِ وَ خَلِیفَةُ اللَّهِ فِی نَهْیِهِ وَ أَمْرِهِ.
پناه بندگان در گرفتاری‌ها و حكم‌کننده و فرمان‌دهنده و بازدارنده و مراقب از جانب خدا بر خلایق و امین پروردگار بر خلایق و حجت او بر مردم و راه هموار در زمین خدا و شهرهای او، پاك از گناه و دور از عیوب و آگاه بر اسرار. ظاهرش را نمی‌توان به تصرف آورد و باطنش را نمی‌توان درك كرد، یگانه‌ی روزگار و خلیفه‌ی خدا در امر و نهى الهی است.
لَا یُوجَدُ لَهُ مَثِیلٌ وَ لَا یَقُومُ لَهُ بَدِیلٌ فَمَنْ ذَا یَنَالُ مَعْرِفَتَنَا أَوْ یَعْرِفُ دَرَجَتَنَا أَوْ یَشْهَدُ كَرَامَتَنَا أَوْ یُدْرِكُ مَنْزِلَتَنَا حَارَتِ الْأَلْبَابُ وَ الْعُقُولُ وَ تَاهَتِ الْأَفْهَامُ.
مثل و مانند ندارد و كسى را یاراى برابرى با او نیست. چه كسى مىتواند عارف به مقام ما شود یا به درجات ما واقف گردد و شاهد عظمت ما باشد و منزلت ما را دریابد. عقل و خردها حیران و اندیشه سرگردان است.
فِیمَا أَقُولُ تَصَاغَرَتِ الْعُظَمَاءُ وَ تَقَاصَرَتِ الْعُلَمَاءُ وَ كَلَّتِ الشُّعَرَاءُ وَ خَرِسَتِ الْبُلَغَاءُ وَ لَكِنَتِ الْخُطَبَاءُ وَ عَجَزَتِ الْفُصَحَاءُ وَ تَوَاضَعَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ عَنْ وَصْفِ شَأْنِ الْأَوْلِیَاءِ.
درباره‌ی آنچه مىگویم بزرگان كوچك‌اند و دانشمندان ناتوان و شعراء گنگ و بلیغان لال و سخنوران الكن و فصیحان عاجز، آسمان و زمین در مقام ستایش اولیاء اظهار كوچكى مىنمایند.
وَ هَلْ یُعْرَفُ أَوْ یُوصَفُ أَوْ یُعْلَمُ أَوْ یُفْهَمُ أَوْ یُدْرَكُ أَوْ یُمْلَكُ مَنْ هُوَ شُعَاعُ جَلَالِ الْكِبْرِیَاءِ وَ شَرَفُ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ جَلَّ مَقَامُ آلِ مُحَمَّدٍ(ص) عَنْ وَصْفِ الْوَاصِفِینَ وَنَعْتِ النَّاعِتِینَ وَ أَنْ یُقَاسَ بِهِمْ أَحَدٌ مِنَ الْعَالَمِینَ.
آیا شناخته می‌شود یا وصف می‌گردد و یا دانسته و فهمیده و یا درک می‌گردد، یا به‌دست می‌آید مقام کسی که پرتو جلال كبریا است و افتخار زمین و آسمان؟ بزرگ است مقام آل محمّد(ص) از وصف ستایش‌گران و توصیف وصفكنندگان و این‌كه احدى را بتوان با آنها مقایسه نمود.
كَیْفَ وَ هُمُ الْكَلِمَةُ الْعَلْیَاءُ وَ التَّسْمِیَةُ الْبَیْضَاءُ وَ الْوَحْدَانِیَّةُ الْكُبْرَى الَّتِی أَعْرَضَ عَنْهَا مَنْ أَدْبَرَ وَ تَوَلَّى وَ حِجَابُ اللَّهِ الْأَعْظَمُ الْأَعْلَى.
چگونه مىتوان کسی را با آنها مقایسه كرد با این‌كه آنها كلمه‌ی اعلا و نشانه‌ی روشن و وحدانیت كبرائى هستند، هركس به آنها پشت كند یا كناره گیرد، از توحید روی گردانده. و آنها حجاب و واسطه‌ی اعظم خداونداند.
فَأَیْنَ الِاخْتِیَارُ مِنْ هَذَا وَ أَیْنَ الْعُقُولُ مِنْ هَذَا وَ مَنْ ذَا عَرَفَ أَوْ وَصَفَ مَنْ وَصَفْتُ ظَنُّوا أَنَّ ذَلِكَ فِی غَیْرِ آلِ مُحَمَّدٍ(ع).
چگونه مىتوان چنین شخصیتهایی را با انتخاب تعیین نمود و كجا عقلها مىتوانند آنها را درك كنند، چه کسی مىتواند بشناسد یا وصف كند آنهایی را كه من توصیف نمودم؟ خیال كردند چنین موقعیت و مقامى مىتواند در غیر آل محمّد(ع) باشد.
كَذَبُوا وَ زَلَّتْ أَقْدَامُهُمْ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ رَبّاً وَ الشَّیَاطِینَ حِزْباً. كُلُّ ذَلِكَ بِغْضَةً لِبَیْتِ الصَّفْوَةِ وَ دَارِ الْعِصْمَةِ وَ حَسَداً لِمَعْدِنِ الرِّسَالَةِ وَ الْحِكْمَةِ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ.
دروغ گفتند و گمراه شدند و آن گوساله را پروردگار خود و شیاطین را حزب خود برگرفتند. تمام این انحرافات به واسطه‌ی دشمنی و شدت كینه و حسادتی بود كه با آل محمّد و خاندان حکمت و عصمت داشتند و شیطان اعمال‌شان را در نظرشان زیبا جلوه داد.
فَتَبّاً لَهُمْ وَ سُحْقاً كَیْفَ اخْتَارُوا إِمَاماً جَاهِلًا عَابِداً لِلْأَصْنَامِ جَبَاناً یَوْمَ الزِّحَامِ وَ الْإِمَامُ یَجِبُ أَنْ یَكُونَ عَالِماً لَا یَجْهَلُ وَ شُجَاعاً لَا یَنْكُلُ لَا یَعْلُو عَلَیْهِ حَسَبٌ وَ لَا یُدَانِیهِ نَسَبٌ.
مرگ بر آنها باد چگونه امامى را انتخاب نمودند كه نادان و بت پرست بود و در روز ازدحام جمعیت، ترسو. با این‌كه امام باید عالمى باشد كه جهل بر او راه نیابد و شجاعى كه ترسى او را فرا نگیرد و در نژاد و نسب بىمانند باشد.
فَهُوَ فِی الذِّرْوَةِ مِنْ قُرَیْشٍ وَ الشَّرَفِ مِنْ هَاشِمٍ وَ الْبَقِیَّةِ مِنْ إِبْرَاهِیمَ وَ النَّهْجِ مِنَ النَّبْعِ الْكَرِیمِ وَ النَّفْسِ مِنَ الرَّسُولِ وَ الرِّضَى مِنَ اللَّهِ وَ الْقَبوْلِ عَنِ اللَّهِ.
او در میان قبیله‌ی قریش در اوج و در شریف‌ترین بخش از بنی‌هاشم و بازماندگان ابراهیم است و نوع عالی از درخت قوی و ارزشمند و روح و جان پیامبر است، و در کمال خشنودی از جانب پروردگار قرار دارد و از هر جهت مورد قبول از ناحیه‌ی خداوند می‌باشد.
فَهُوَ شَرَفُ الْأَشْرَافِ وَ الْفَرْعُ مِنْ عَبْدِ مَنَافٍ عَالِمٌ بِالسِّیَاسَةِ قَائِمٌ بِالرِّئَاسَةِ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ إِلَى یَوْمِ السَّاعَةِ.
او افتخار همه‌ی شرافتمندان و شاخه‌ای از دودمان عبد مناف، سیاستمدار و شایسته مقام ریاست، اطاعتش بر مردم تا روز قیامت فرض و لازم است.
وَ اَوْدَعَ اللَّهُ قَلْبَهُ سِرَّهُ وَ أَطْلَقَ بِهِ لِسَانَهُ فَهُوَ مَعْصُومٌ مُوَفَّقٌ لَیْسَ بِجَبَانٍ وَ لَا جَاهِلٍ فَتَرَكُوهُ.
خداوند سرّ خود را در قلب او به ودیعت گذارد و زبانش را به آن گویا کرده، او معصوم و موفق است، نه ترسو و نادان.
یَا طَارِقُ! وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَیْرِ هُدىً مِنَ اللَّهِ وَ الْإِمَامُ.
ای طارق! چنین امامى را رها كردند و پیرو هواى خویش گردیدند، چه كسى گمراهتر است از آن كسى كه پیرو هواى نفس خویش گردد.
یَا طَارِقُ! بَشَرٌ مَلَكِیٌّ وَ جَسَدٌ سَمَاوِیٌّ وَ أَمْرٌ إِلَهِیٌّ وَ رُوحٌ قُدْسِیٌّ وَ مَقَامٌ عَلِیٌّ وَ نُورٌ جَلِیٌّ وَ سِرٌّ خَفِیٌّ فَهُوَ مَلَكُ الذَّاتِ، إِلَهِیُّ الصِّفَاتِ، زَائِدُ الْحَسَنَاتِ، عَالِمٌ بِالْمُغَیَّبَاتِ، خَصّاً مِنْ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ نَصّاً مِنَ الصَّادِقِ الْأَمِینِ.
ای طارق! امام انسانى است فرشته‌گون و پیکری است آسمانى و امری است الهى و روحى است قدسى و مقامى است والا و نوری است اعلى و سرّی است مخفى. او ذاتش فرشته‌گون و صفاتش خدائى و حسناتش فراوان و آگاه به همان امور غیبی و برگزیده‌ی پروردگار، و بیان صریحی است از جانب خدای صادق امین.
وَ هَذَا كُلُّهُ لِآلِ مُحَمَّدٍ لَا یُشَارِكُهُمْ فِیهِ مُشَارِكٌ لِأَنَّهُمْ مَعْدِنُ التَّنْزِیلِ وَ مَعْنَى التَّأْوِیلِ وَ خَاصَّةُ الرَّبِّ الْجَلِیلِ وَ مَهْبِطُ الْأَمِینِ جَبْرَئِیلَ صَفْوَةُ اللَّهِ وَ سِرُّهُ وَ كَلِمَتُهُ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَعْدِنُ الصَّفْوَةِ عَیْنُ الْمَقَالَةِ وَ مُنْتَهَى الدَّلَالَةِ وَ مُحْكَمُ الرِّسَالَةِ وَ نُورُ الْجَلَالَةِ.
تمام این مقامات اختصاص به آل محمّد(ع) دارد و كسى با آنها شریك نیست، زیرا آنها معدن وحى و معنى تأویل و گوهر ویژه‌ی پروردگار جلیل و محل فرود جبرئیل و برگزیده‌ی خدا و سرّ الله و كلمه‌ی او هستند. آنها شجره‌ی نبوت و معدن فتوت، سرچشمه‌ی گفتار و عالى‌ترین راهنما با پیامی استوار و نور جلال و عظمت خداونداند.
جَنْبُ اللَّهِ وَ وَدِیعَتُهُ وَ مَوْضِعُ كَلِمَةِ اللَّهِ وَ مِفْتَاحُ حِكْمَتِهِ وَ مَصَابِیحُ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ یَنَابِیعُ نِعْمَتِهِ السَّبِیلُ إِلَى اللَّهِ وَ السَّلْسَبِیلُ وَ الْقِسْطَاسُ الْمُسْتَقِیمُ وَ الْمِنْهَاجُ الْقَوِیمُ وَ الذِّكْرُ الْحَكِیمُ وَ الْوَجْهُ الْكَرِیمُ وَ النُّورُ الْقَدِیمُ أَهْلُ التَّشْرِیفِ وَ التَّقْوِیمِ وَ التَّقْدِیمِ وَ التَّعْظِیمِ وَ التَّفْضِیلِ خُلَفَاءُ النَّبِیِّ الْكَرِیمِ وَ أَبْنَاءُ الرَّءُوفِ الرَّحِیمِ وَ أُمَنَاءُ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ «ذُرِّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ».(116)
همراه خدا و همراه ودیعه‌ی اویند و محل کلمه‌ی خداوند و كلید حكمت او و چراغ رحمت و سرچشمههاى نعمت‌هایش می‌باشند، راهنما به سوى خدا و چشمه‌ی سلسبیل و ترازوی مستقیم و راه و روش محکم و ذکر حکیم و وجه كریم و نور پایدار و شخصیتى شایسته‌ی شرافت و سرافرازی و مقدم‌بودن و برتری‌یافتن و تعظیم و تفضیلند، جانشینان پیامبر كریم و فرزندان رؤوف و حمید و امناى علیّ عظیم، نسلی به هم پیوسته که بعضی از نسل بعضی دیگرند و خدا شنوا و كریم است.
السَّنَامُ الْأَعْظَمُ وَ الطَّرِیقُ الْأَقْوَمُ مَنْ عَرَفَهُمْ وَ أَخَذَ عَنْهُمْ فَهُوَ مِنْهُمْ وَ إِلَیْهِ الْإِشَارَةُ بِقَوْلِهِ فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی. خَلَقَهُمُ اللَّهُ مِنْ نُورِ عَظَمَتِهِ وَ وَلَّاهُمْ أَمْرَ مَمْلَكَتِهِ.
ایشان رکن و مقامى والا و راهى استوارند، هركه آنها را بشناسد و از ایشان بیاموزد از آنها است. به همین معنى اشاره دارد آیه‌ی «فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی» هرکس از من پیروی کند بی‌گمان از من است. خدا آنها را از نور عظمت خویش آفریده و اختیار جهان را به آنها داده.
فَهُمْ سِرُّ اللَّهِ الْمَخْزُونُ وَ أَوْلِیَاؤُهُ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَمْرُهُ بَیْنَ الْكَافِ وَ النُّونِ، إِلَى اللَّهِ یَدْعُونَ وَ عَنْهُ یَقُولُونَ وَ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ.
امامان سرّ پنهان خداوند و اولیاء مقرّب اویند، و آنها همان امر خدا بین كاف و نونند، «کُنْ» هستند، دعوت به سوى او مىكنند و از جانب او سخن مىكنند و به امرش عمل می‌نمایند.
عِلْمُ الْأَنْبِیَاءِ فِی عِلْمِهِمْ وَ سِرُّ الْأَوْصِیَاءِ فِی سِرِّهِمْ وَ عِزُّ الْأَوْلِیَاءِ فِی عِزِّهِمْ كَالْقَطْرَةِ فِی الْبَحْرِ وَ الذَّرَّةِ فِی الْقَفْرِ وَ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ عِنْدَ الْإِمَامِ كَیَدِهِ مِنْ رَاحَتِهِ یَعْرِفُ ظَاهِرَهَا مِنْ بَاطِنِهَا وَ یَعْلَمُ بَرَّهَا مِنْ فَاجِرِهَا وَ رَطْبَهَا وَ یَابِسَهَا.
علم انبیاء در مقابل علم آنها و سرّ اوصیاء در برابر سرّ ایشان و عزّت اولیاء در مقابل عزّت آنها، مانند قطره‌ای است در مقابل دریا، و ذرهاى در مقابل بیابان. آسمان‌ها و زمین در نزد امام مانند کف دست اوست، ظاهرش را از باطن و درست‌کاری‌اش را از نافرمان و خشکش را از تر تمیز می‌دهد.
لِأنَّ اللَّهَ عَلَّمَ نَبِیَّهُ عِلْمَ مَا كَانَ وَ مَا یَكُونُ وَ وَرِثَ ذَلِكَ السِّرَّ الْمَصُونَ الْأَوْصِیَاءُ الْمُنْتَجَبُونَ وَ مَنْ أَنْكَرَتْ ذَلِكَ فَهُوَ شَقِیٌّ مَلْعُونٌ یَلْعَنُهُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُ اللَّاعِنُونَ.
زیرا خداوند پیامبرش را از علم گذشته و آینده مطلع كرده و اوصیاء برگزیده‌ی او آن سرّ محفوظ را ارث برده‌اند، هرکس منكر این مقام باشد شقى و ملعون است كه مورد لعنت لعنتكنندگان قرار دارد.
وَ كَیْفَ یَفْرِضُ اللَّهُ عَلَى عِبَادِهِ طَاعَةَ مَنْ یُحْجَبُ عَنْهُ مَلَكُوتُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ.
و چگونه خداوند اطاعت كسى را بر مردم واجب می‌كند كه ملكوت آسمان‌ها و زمین را از او پوشانده؟
وَ إِنَّ الْكَلِمَةَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ تَنْصَرِفُ إِلَى سَبْعِینَ وَجْهاً وَ كُلُّ مَا فِی الذِّكْرِ الْحَكِیمِ وَ الْكِتَابِ الْكَرِیمِ وَ الْكَلَامِ الْقَدِیمِ مِنْ آیَةٍ تُذْكَرُ فِیهَا الْعَیْنُ وَ الْوَجْهُ وَ الْیَدُ وَ الْجَنْبُ فَالْمُرَادُ مِنْهَا الْوَلِیُ.
یک کلمه از آل محمّد به هفتاد وجه معنا و تفسیر می‌شود و هر آیه‌ای که در قرآن مجید و كلام قدیم آمده و در آن از «عین» و «وجه» و «ید» و «جنب» نام برده منظور امام است.
لِأَنَّهُ جَنْبُ اللَّهِ وَ وَجْهُ اللَّهِ یَعْنِی حَقَّ اللَّهِ وَ عِلْمَ اللَّهِ وَ عَیْنَ اللَّهِ وَ یَدَ اللَّهِ، فَهُمُ الْجَنْبُ الْعَلِیُّ وَ الْوَجْهُ الرَّضِیُّ وَ الْمَنْهَلُ الرَّوِیُّ وَ الصِّرَاطُ السَّوِیُّ وَ الْوَسِیلَةُ إِلَى اللَّهِ، وَ الْوُصْلَةُ إِلَى عَفْوِهِ وَ رِضَاهُ.
زیرا امام جنب الله و وجه الله است یعنى حقِّ الله، علمِ الله، عینِ الله و یدِ الله، پس آنها همراهانی والا و چهره‌ی پسندیده و سرچشمه‌ی پر آب و راه هموار و وسیله به سوى خدا و واسطه‌ی عفو و رضاى اویند.
سِرُّ الْوَاحِدِ وَ الْأَحَدِ فَلَا یُقَاسُ بِهِمْ مِنَ الْخَلْقِ أَحَدٌ فَهُمْ خَاصَّةُ اللَّهِ وَ خَالِصَتُهُ وَ سِرُّ الدَّیَّانِ وَ كَلِمَتُهُ وَ بَابُ الْإِیمَانِ وَ كَعْبَتُهُ.
امامان سرّ خداوند یکتا و یگانه‌اند، كسى را نمی‌توان با آنها همسان گرفت، آنها گوهر ویژه‌ی خداوند و سرّ خداوند دیّان و كلمه‌ی او و باب ایمان و كعبه‌ی او هستند.
وَ حُجَّةُ اللَّهِ وَ مَحَجَّتُهُ وَ أَعْلَامُ الْهُدَى وَ رَایَتُهُ وَ فَضْلُ اللَّهِ وَ رَحْمَتُهُ وَ عَیْنُ الْیَقِینِ وَ حَقِیقَتُهُ وَ صِرَاطُ الْحَقِّ وَ عِصْمَتُهُ وَ مَبْدَأُ الْوُجُودِ وَ غَایَتُهُ وَ قُدْرَةُ الرَّبِّ وَ مَشِیَّتُهُ وَ أُمُّ الْكِتَابِ وَ خَاتِمَتُهُ وَ فَصْلُ الْخِطَابِ وَ دَلَالَتُهُ وَ خَزَنَةُ الْوَحْیِ وَ حَفَظَتُهُ وَ آیَةُ الذِّكْرِ وَ تَرَاجِمَتُهُ وَ مَعْدِنُ التَّنْزِیلِ وَ نِهَایَتُهُ.
و حجت خدا و راه روشن او راهنماى هدایت، و پرچم توحید و فضل خدا و رحمت او و عین الیقین، و حقیقت آن و شاهراه حق و لغزش‌ناپذیر الهی هستند و مبدأ وجود و منتهای آن و قدرت پروردگار و مشیّت او و امّ الكتاب و خاتمه‌ی آن و فصل‌الخطاب و راهنمای به سوی او و گنجینه‌ی وحى و نگهبان آن و آیه‌ی ذكر و ترجمه‌ی آن و معدن تنزیل و نهایت آن هستند.
فَهُمُ الْكَوَاكِبُ الْعُلْوِیَّةُ وَ الْأَنْوَارُ الْعَلَوِیَّةُ الْمُشْرِقَةُ مِنْ شَمْسِ الْعِصْمَةِ الْفَاطِمِیَّةِ فِی سَمَاءِ الْعَظَمَةِ الْمُحَمَّدِیَّةِ وَ الْأَغْصَانُ النَّبَوِیَّةُ النَّابِتَةُ فِی دَوْحَةِ الْأَحْمَدِیَّةِ وَ الْأَسْرَارُ الْإِلَهِیَّةُ الْمُودَعَةُ فِی الْهَیَاكِلِ الْبَشَرِیَّةِ وَ الذُّرِّیَّةُ الزَّكِیَّةُ وَ الْعِتْرَةُ الْهَاشِمِیَّةُ الْهَادِیَةُ الْمَهْدِیَّةُ «أُولئِكَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ».(117)
آنها ستارگان آسمانى و انوار علوى هستند كه از خورشید عصمت فاطمی( می‌درخشند، در آسمان عظمت محمّد(ص) و شاخسار نبوى و درخت احمدى و اسرار الهى كه در کالبد بشرى به ودیعت قرار گرفتهاند، و فرزندانی پاك و عترت هاشمى، راهنمای ره‌یافته «اینان بهترین آفرینندگان‌اند كه هادى و مهدى هستند، آنها بهترین افراد بشرند.
الْأَئِمَّةُ الطَّاهِرُونَ وَ الْعِتْرَةُ الْمَعْصُومُونَ وَ الذُّرِّیَّةُ الْأَكْرَمُونَ وَ الْخُلَفَاءُ الرَّاشِدُونَ وَ الْكُبَرَاءُ الصِّدِّیقُونَ وَ الْأَوْصِیَاءُ الْمُنْتَجَبُونَ وَ الْأَسْبَاطُ الْمَرْضِیُّونَ وَ الْهُدَاةُ الْمَهْدِیُّونَ وَ الْغُرُّ الْمَیَامِینُ مِنْ آلِ طه وَ یَاسِینَ وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَى الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ.
آنها امامان پاك و عترت معصوم و ذریه‌ا‌ی گرامى و جانشینانی هوشیار و بزرگان راست‌پیشه و اوصیاء برگزیده و نوادگان پسندیده و هدایت‌گران هدایت‌یافته و چهرههاى درخشان از آل طه و یاسین و حجتهاى خدا بر اولین و آخرین هستند.
اسْمُهُمْ مَكْتُوبٌ عَلَى الْأَحْجَارِ وَ عَلَى أَوْرَاقِ الْأَشْجَارِ وَ عَلَى أَجْنِحَةِ الْأَطْیَارِ وَ عَلَى أَبْوَابِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ عَلَى الْعَرْشِ وَ الْأَفْلَاكِ وَ عَلَى أَجْنِحَةِ الْأَمْلَاكِ وَ عَلَى حُجُبِ الْجَلَالِ وَ سُرَادِقَاتِ الْعِزِّ وَ الْجَمَالِ، وَ بِاسْمِهِمْ تُسَبِّحُ الْأَطْیَارُ وَ تَسْتَغْفِرُ لِشِیعَتِهِمُ الْحِیتَانُ فِی لُجَجِ الْبِحَارِ .
نام آنها بر سنگ‌ها و برگ‌هاى درختان و بال پرندگان و ابواب بهشت و جهنم و بر عرش و افلاك و بال و پر ملائكه و بر حجاب‌های نورانی و بر سراپرده‌های عزّت و جلال نوشته شده. به نام آنها پرندگان تسبیح می‌كنند، و ماهیان دریا براى شیعیان آنها استغفار می‌نمایند.
وَ إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَخْلُقْ أَحَداً إِلَّا وَ أَخَذَ عَلَیْهِ الْإِقْرَارَ بِالْوَحْدَانِیَّةِ وَ الْوَلَایَةِ لِلْذُّرِّیَّةِ الزَّكِیَّةِ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِهِمْ وَ إِنَّ الْعَرْشَ لَمْ یَسْتَقِرَّ حَتَّى كُتِبَ عَلَیْهِ بِالنُّورِ «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ»، «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ»، «عَلِیٌّ وَلِیُّ اللَّه».(118)
خداوند احدى را خلق نكرده مگر این‌كه از او اقرار به وحدانیت و ولایت برای امامان پاك و بیزارى از دشمنان آنها گرفته. بی‌گمان عرش استقرار نیافت تا این‌که با نور بر آن نوشته شد: «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ علی ولى اللَّه».
«والسلام علیكم و رحمةالله و بركات