چنانکه در آیه فوق دیدیم خداوند اجازه داده است که انسان از خانه های بستگان نزدیک و بعضی از دوستان و مانند آنها - که مجموعا یازده مورد می شود - غذا بخورد، و در آیه اجازه گرفتن از آنها شرط نشده بود، و مسلما مشروط به اجازه نیست چون با وجود اجازه از غذای هر کس می توان خورد و این یازده گروه خصوصیتی ندارد.
ولی آیا احراز رضایت باطنی (به اصطلاح از طریق شاهد حال ) به خاطر خصوصیت و نزدیکی که میان طرفین است شرط است ؟
ظاهر اطلاق آیه این شرط را نیز نفی می کند، همین اندازه که احتمال رضایت او باشد (و غالبا رضایت حاصل است ) کافی می شمرد.
ولی اگر وضع طرفین به صورتی در آمده که یقین به عدم رضایت داشته باشند گر چه ظاهر آیه نیز از این نظر اطلاق دارد اما بعید نیست که آیه از چنین صورتی منصرف باشد، به خصوص اینکه اینگونه افراد، نادرند و معمولا اطلاقات شامل این گونه افراد نادر نمی شود.
بنابراین آیه فوق، در محدوده خاصی، آیات و روایاتی را که تصرف در اموال دیگران را مشروط به احراز رضایت آنها کرده است تخصیص می زند، ولی تکرار می کنیم این تخصیص در محدوده معینی است، یعنی غذا خوردن به مقدار نیاز، خالی از اسراف و تبذیر.
آنچه در بالا ذکر شد در میان فقهای ما مشهور است، و قسمتی از آن نیز صریحا در روایات آمده .
در روایت معتبری از امام صادق (علیه السلام ) می خوانیم هنگامی که از این آیه - جمله او صدیقکم - از آنحضرت سؤال کردند فرمود: هو و الله الرجل یدخل بیت صدیقه
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 555@@@
فیاکل بغیر اذنه : ((به خدا قسم منظور این است که انسان داخل خانه برادرش می شود و بدون اجازه غذا می خورد)).**وسائل الشیعه جلد 16 صفحه 434 کتاب اطعمه و اشربه ابواب آداب المائده باب 24 حدیث 1.***
روایات متعدد دیگری نیز به همین مضمون نقل شده که در آنها آمده است اذن گرفتن در این موارد شرط نیست (البته اختلافی در میان فقهاء نیست که با نهی صریح یا علم به کراهت جایز نیست و آیه از آن انصراف دارد).
در مورد ((عدم افساد)) (و عدم اسراف ) نیز در بعضی از روایات تصریح شده است .**همان مدرک حدیث 4.***
تنها چیزی که در اینجا باقی می ماند این است که روایتی که در همین باب وارد شده می خوانیم : تنها از مواد غذائی خاصی می توان استفاده کرد نه هر غذائی ولی از آنجا که این روایت مورد اعراض فقهاء است، سند آن معتبر نخواهد بود.
بعضی دیگر از فقهاء طعامهای نفیس و عالی که صاحبخانه احیانا برای خود یا مهمان محترمی و یا مواقع خاصی ذخیره کرده است استثناء کرده اند، و این استثناء به حکم انصراف آیه از این صورت بعید به نظر نمی رسد.**برای توضیح بیشتر به جواهر الکلام جلد 36 صفحه 406 (کتاب الاطعمة و الاشربه) مراجعه فرمائید.***