از آنجا که در آیات گذشته سخن از تعجیل کافران در عذاب الهی بود و این مساءله ای است که تنها به مشیت ذات پاک خداوند مربوط می شود و حتی پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) را در آن اختیاری نیست، نخستین آیه مورد بحث چنین می گوید: ((بگو ای مردم ! من تنها برای شما انذار کننده آشکاری هستم ))(قل یا ایها الناس انما انا لکم نذیر مبین ).
اما اینکه در صورت سرپیچی و تخلف از فرمان الهی، کیفر و عذابش دیر یا زود دامان شما را بگیرد، این مربوط به من نیست .
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 135@@@
بدون شک پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) هم انذار کننده است، و هم بشارت دهند، ولی تکیه کردن بر روی انذار در اینجا و عدم ذکر بشارت به خاطر تناسب با مخاطبین مورد بحث است که آنها افراد بی ایمان و لجوجی بودند که حتی مجازات الهی را به باد استهزاء می گرفتند.
اما در دو آیه بعد چهره ای از مساءله بشارت و چهره ای از انذار را ترسیم می کند و از آنجا که همواره رحمت واسعه خدا بر عذاب و کیفرش پیشی دارد نخست از بشارت، سخن می گوید: ((کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند آمرزش خدا و روزی پر ارزشی در انتظار آنها است )) (فالذین آمنوا و عملوا الصالحات لهم مغفرة و رزق کریم ).
نخست با آب آمرزش و مغفرت الهی شستشو داده و پاک می شوند، خاطری آسوده و وجدانی آرام از این ناحیه پیدا می کنند.
سپس مشمول انواع الطاف و نعمتهای ارزشمند او می گردند.
((رزق کریم )) (با توجه به اینکه کریم به معنی هر موجود شریف و پر ارزش است ) مفهوم وسیعی دارد که تمام نعمتهای گرانبهای معنوی و مادی را شامل می شود.
آری خدای کریم در آن سرای کریم، انواع نعمتهای کریم را به بنده های مؤمن و صالحش ارزانی می دارد.
راغب در کتاب ((مفردات )) می گوید: ((کرم )) معمولا به امور نیک و پر ارزشی گفته می شود که بسیار قابل توجه است، بنابراین به نیکیهای کوچک کرم گفته نمی شود.
و اگر بعضی ((رزق کریم )) را به معنی روزی مستمر و بی عیب و نقص، و بعضی به معنی روزی شایسته، تفسیر کرده اند همه در آن معنی جامع و کلی که اشیاء
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 136@@@
پر ارزش و قابل توجه است جمع می شود.
و در آیه بعد اضافه می کند: ((اما کسانی که برای تخریب و محو آیات الهی کوشش کردند و چنین می پنداشتند که می توانند بر اراده حتمی پروردگار غالب شوند، آنها اصحاب دوزخند)) (و الذین سعوا فی ایاتنا معاجزین اولئک اصحاب الجحیم ).**(سعوا) از ماده (سعی) در اصل به معنی دویدن است، و منظور در اینجا تلاش و کوشش در راه ویرانگری و تخریب و از بین بردن آیات الهی است، و (معاجزین) از ماده (عجز) در اینجا به معنی کسی است که می خواهد بر نیروی بی پایان الهی پیروز گردد. بعضی از مفسران چنین تصور کرده اند که این احتمال درباره هیچکس نمی رود که بخواهد خدا را عاجز کند و بر اراده او چیره شود و به همین دلیل (معاجزین) را نسبت پیامبر یا مؤمنان دانسته اند. در حالی که این تعبیر در آیات دیگر قرآن در مورد خدا به کار رفته (سوره جن آیه 12 و توبه آیه 2 و 3) و منظور از آن این است که عمل کسی در چنین چهره ای خود نمائی کند.***
حجیم از ماده ((جحم )) (بر وزن شرم ) به معنی شدت برافروختگی آتش است و به شدت غضب نیز گفته می شود، بنابراین جحیم به معنی جائی است که آتش شعله ور و برافروخته ای دارد و اشاره به دوزخ است .
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 137@@@