تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد14
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

1 - ((خبیثات )) و ((خبیثون )) کیانند؟

در اینکه منظور از ((خبیثات )) و ((خبیثین )) و همچنین ((طیبات )) و ((طیبین )) در آیه مورد بحث کیست ؟ مفسران بیانات مختلفی دارند:

1 - گاه گفته شده منظور سخنان ناپاک و تهمت و افترا و دروغ است که تعلق به افراد آلوده دارد و به عکس سخنان پاک از آن مردان پاک و با تقوا است، و ((از کوزه همان برون تراود که در او است )).

2 - گاه گفته می شود ((خبیثات )) به معنی ((سیئات )) و مطلق اعمال بد و کارهای ناپسند است که برنامه مردان ناپاک است و به عکس ((حسنات )) تعلق به پاکان دارد.

3 - ((خبیثات )) و ((خبیثون )) اشاره به زنان و مردان آلوده دامان است، به عکس ((طیبات )) و ((طیبون )) که به زنان و مردان پاکدامن اشاره می کند و ظاهرا منظور از آیه همین است، زیرا قرائنی در دست است که معنی اخیر را تاءیید می کند:

الف - این آیات به دنبال آیات افک و همچنین آیه الزانی لا ینکح الا زانیة او مشرکة والزانیة لا ینکحها الا زان او مشرک و حرم ذلک علی المؤمنین آمده و این تفسیر هماهنگ با مفهوم آن آیات است .

ب - جمله اولئک مبرئون مما یقولون : ((آنها (زنان و مردان پاکدامن ) از نسبتهای ناروائی که به آنان داده می شود منزه و پاکند)) قرینه دیگری بر این تفسیر می باشد.
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 423@@@
ج - اصولا قرینه مقابله خود نشانه این است که منظور از خبیثات جمع مؤنث حقیقی است و اشاره به زنان ناپاک است در مقابل ((خبیثون )) که جمع مذکر حقیقی است .

د - از همه اینها گذشته در حدیثی از امام باقر (علیه السلام ) و امام صادق (علیه السلام ) نقل شده که این آیه همانند ((الزانی لا ینکح الا زانیة او مشرکة )) می باشد، زیرا گروهی بودند که تصمیم گرفتند با زنان آلوده ازدواج کنند، خداوند آنها را از این کار نهی کرد، و این عمل را ناپسند شمرد)).**مجمع البیان ذیل آیات مورد بحث.***

ه‍ - در روایات کتاب نکاح نیز می خوانیم که یاران امامان، گاه سؤال از ازدواج با زنان ((خبیثة )) می کردند که با جواب منفی روبرو می شدند، این خود نشان می دهد که ((خبیثة )) اشاره به زنان ناپاک است نه ((سخنان )) و نه ((اعمال )) ناپاک .**وسائل الشیعه جلد 14 صفحه 337 باب 14 از ابواب ما یحرم بالمصاهره و نحوها.***

سؤال دیگر اینکه آیا منظور از خبیث بودن این دسته از مردان و زنان یا طیب بودن آنها همان جنبه های عفت و ناموسی است، یا هر گونه ناپاکی فکری و عملی و زبانی را شامل می شود.

اگر سیاق آیات و روایاتی را که در تفسیر آن آمده در نظر بگیریم محدود بودن مفهوم آیه به معنی اول صحیحتر به نظر می رسد، در حالی که از بعضی از روایات استفاده می شود که خبیث و طیب در اینجا معنی وسیعی دارد و مفهوم آن منحصر به آلودگی و پاکی جنسی نیست روی این نظر بعید به نظر نمی رسد که مفهوم نخستین آیه همان معنی خاص باشد ولی از نظر ملاک و فلسفه و علت قابل تعمیم و گسترش است .
@@تفسیر نمونه جلد 14 صفحه 424@@@
و به تعبیر دیگر آیه فوق در واقع بیان گرایش سنخیت است هر چند با توجه به موضوع بحث سنخیت در پاکی و آلودگی جنسی را می گوید (دقت کنید).