بَابُ الدُّعَابَةِ وَ الضَّحِكِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ الرَّجُلُ یَكُونُ مَعَ الْقَوْمِ فَیَجْرِی بَیْنَهُمْ كَلَامٌ یَمْزَحُونَ وَ یَضْحَكُونَ فَقَالَ لَا بَأْسَ مَا لَمْ یَكُنْ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ عَنَى الْفُحْشَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ یَأْتِیهِ الْأَعْرَابِیُّ فَیُهْدِی لَهُ الْهَدِیَّةَ ثُمَّ یَقُولُ مَكَانَهُ أَعْطِنَا ثَمَنَ هَدِیَّتِنَا فَیَضْحَكُ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ كَانَ إِذَا اغْتَمَّ یَقُولُ مَا فَعَلَ الْأَعْرَابِیُّ لَیْتَهُ أَتَانَا
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 485 روایة: 1@*@
ترجمه :
1- معمر بن خلاد گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم: و عرضكردم: قربانت گردم مردى در میان جمعى است و سخنى بمیان آید و آنها شوخى كنند و بخندند؟ فرمود: باكى نیست تا آنجا كه نباشد و گمانم كه مقصودش فحش بود (یعنى در صورتیكه بفحش و هرزه گوئى نكشد، و فحش در آن نباشد) سپس فرمود: همانا رسول خدا (ص) اینگونه بود كه عرب بیابانى نزدش مىآمد و هدیهاى برایش مىآورد و همانجا مىگفت: بهاى هدیه ما را بده، پس رسول خدا (ص) مىخندید، و هر زمان كه اندوهگین مىشد مىفرمود: آن عرب بیابانى چه شد؟ كاش نزد ما مىآمد.
2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِیفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِی قُرَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ فِیهِ دُعَابَةٌ قُلْتُ وَ مَا الدُّعَابَةُ قَالَ الْمِزَاحُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 486 روایة: 2@*@
ترجمه :
2- فضل بن ابى قره گوید: حضرت صادق (ع) فرمود: هیچ مؤمنى نیست جز اینكه در او دعابة هست، من عرضكردم: دعابة چیست؟ فرمود: مزاح.
3- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یَحْیَى بْنِ سَلَّامٍ عَنْ یُوسُفَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ یُونُسَ الشَّیْبَانِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَیْفَ مُدَاعَبَةُ بَعْضِكُمْ بَعْضاً قُلْتُ قَلِیلٌ قَالَ فَلَا تَفْعَلُوا فَإِنَّ الْمُدَاعَبَةَ مِنْ حُسْنِ الْخُلُقِ وَ إِنَّكَ لَتُدْخِلُ بِهَا السُّرُورَ عَلَى أَخِیكَ وَ لَقَدْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُدَاعِبُ الرَّجُلَ یُرِیدُ أَنْ یَسُرَّهُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 486 روایة: 3@*@
ترجمه :
3- یونس شیبانى گوید: حضرت صادق (ع) فرمود: شوخى كردن شما با همدیگر چگونه است؟ عرضكردم: اندك است، فرمود: اینگونه نباشید زیرا شوخى از خوش خلقى است، و تو بدان وسیله برادرت را خوشحال و مسرور كنى، و هر آینه رسول خدا (ص) با كسى شوخى مىكرد و مىخواست كه او را شاد و مسرور كند.
4- صَالِحُ بْنُ عُقْبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ الْمُدَاعِبَ فِی الْجَمَاعَةِ بِلَا رَفَثٍ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 486 روایة: 4@*@
ترجمه :
4- عبداللّه بن محمد جعفى گوید: شنیدم حضرت باقر (ع) مىفرمود: خداى عزوجل آنكس كه میان جمعى شوخى و خوشمزگى كند دوستش دارد در صورتیكه فحشى نباشد.
5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ كُلَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ضَحِكُ الْمُؤْمِنِ تَبَسُّمٌ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 486 روایة: 5@*@
ترجمه :
5- حضرت صادق (ع) فرمود: خنده مؤمن تبسم است.
6- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تُمِیتُ الْقَلْبَ وَ قَالَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَمِیثُ الدِّینَ كَمَا یَمِیثُ الْمَاءُ الْمِلْحَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 486 روایة: 6@*@
ترجمه :
6- و نیز فرمود علیه السلام: خنده بسیار دل را بمیراند. و فرمود: بسیار خندیدن دین را آب كند چنانچه آب نمك را.
7- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ مِنَ الْجَهْلِ الضَّحِكَ مِنْ غَیْرِ عَجَبٍ قَالَ وَ كَانَ یَقُولُ لَا تُبْدِیَنَّ عَنْ وَاضِحَةٍ وَ قَدْ عَمِلْتَ الْأَعْمَالَ الْفَاضِحَةَ وَ لَا یَأْمَنِ الْبَیَاتَ مَنْ عَمِلَ السَّیِّئَاتِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 486 روایة: 7@*@
ترجمه :
7- و نیز فرمود علیه السلام خنده بىمورد از نادانى است. (سكونى راوى حدیث) گوید: و آن حضرت پیوسته مىفرمود: خندهاى كه دندانها آشكار شود مكن با اینكه كردارهاى رسوا كنندهاى انجام دادهاى، و آنكس كه كارهاى زشت كرده از بلاهاى شبانه آسوده نیست.
توضیح این عبارت امام علیه السلام جنبه فنى دارد و روى مراعات سجع در بیان باین تعبیر فرموده، و مقصود این است كه انسانى آلوده بگناهانى است (كه هر یك از آنها اگر آشكار شود براى رسوائى او كافى است) با چنین وضعى خنده از ته دل كه حاكى از آسودگى خاطر اوست برایش روا نیست.
8- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِیَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 487 روایة: 8@*@
ترجمه :
8- حضرت صادق (ع) فرمود: مبادا مزاح كنید كه آبرو را مىبرد.
9- عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَلَا تُمَازِحْهُ وَ لَا تُمَارِهِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 487 روایة: 9@*@
ترجمه :
9- و نیز فرمود علیه السلام: هرگاه مردى را دوست دارى با او مزاح و ستیزه مكن.
10- عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْقَهْقَهَةُ مِنَ الشَّیْطَانِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 487 روایة: 10@*@
ترجمه :
10- و نیز فرمود علیه السلام: قهقهه از شیطان است.
11- حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْكِنْدِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 487 روایة: 11@*@
ترجمه :
11- عنبسه عابد گوید: شنیدم حضرت صادق (ع) مىفرمود: خنده بسیار آبرو را مىبرد.
12- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِیَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَجُرُّ السَّخِیمَةَ وَ یُورِثُ الضَّغِینَةَ وَ هُوَ السَّبُّ الْأَصْغَرُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 487 روایة: 12@*@
ترجمه :
12- و نیز فرمود علیه السلام: امیر المؤمنین علیه السلام فرموده: مبادا شوخى كنید كه كینه آورد و دشمنى بجاى گذارد، و آن دشنام كوچك است.
13- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ خَالِدِ بْنِ طَهْمَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا قَهْقَهْتَ فَقُلْ حِینَ تَفْرُغُ اللَّهُمَّ لَا تَمْقُتْنِی
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 487 روایة: 13@*@
ترجمه :
13- حضرت باقر (ع) فرمود: هرگاه قهقهه زدى پس از فراغت از آن بگو: «اللهم لا تمقتنى» (بار خدایا مرا دشمن مدار).
14- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ وَ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ وَ ثَعْلَبَةَ رَفَعُوهُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ وَ أَبِی جَعْفَرٍ أَوْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ كَثْرَةُ الْمِزَاحِ تَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَمُجُّ الْإِیمَانَ مَجّاً
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 488 روایة: 14@*@
ترجمه :
14- حضرت باقر و حضرت صادق یا یكى از آندو علیهما السلام فرمودند: شوخى بسیار آبرو را ببرد و خنده بسیار ایمان را بیكسو پرتاب كند.
15- حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الْمِزَاحُ السِّبَابُ الْأَصْغَرُ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 488 روایة: 15@*@
ترجمه :
15- عنبسه عابد گوید: شنیدم حضرت صادق (ع) مىفرمود: شوخى دشنام كوچك است.
16- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِیَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ مَهَابَةِ الرِّجَالِ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 488 روایة: 16@*@
ترجمه :
16- و نیز آن حضرت علیه السلام فرمود: از شوخى بپرهیزید زیرا آبرو را بریزد و شكوه و بزرگى مردان را ببرد (مراد اینستكه در مزح حد اعتدال را نگهدارید و زیاده روى نكنید).
17- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تُمَارِ فَیَذْهَبَ بَهَاؤُكَ وَ لَا تُمَازِحْ فَیُجْتَرَأَ عَلَیْكَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 488 روایة: 17@*@
ترجمه :
17- و نیز فرمود علیه السلام: ستیزه مكن كه شخصیت تو را ببرد، و شوخى مكن كه روى مردم بتو باز شود و بر تو دلیر شوند.
18- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تُمَازِحْ فَیُجْتَرَأَ عَلَیْكَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 488 روایة: 18@*@
ترجمه :
18- و نیز فرمود علیه السلام: شوخى مكن تا بر تو دلیر شوند.
19- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع أَنَّهُ قَالَ فِی وَصِیَّةٍ لَهُ لِبَعْضِ وُلْدِهِ أَوْ قَالَ قَالَ أَبِی لِبَعْضِ وُلْدِهِ إِیَّاكَ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِنُورِ إِیمَانِكَ وَ یَسْتَخِفُّ بِمُرُوءَتِكَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 488 روایة: 19@*@
ترجمه :
19- حضرت ابوالحسن علیه السلام بیكى از فرزندانش سفارش كرد یا فرمود: پدرم بیكى از فرزندانش چنین فرمود: از شوخى بپرهیز كه آن نور ایمان ترا ببرد، و مردانگیت را سبك كند.
20- عَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ كَانَ یَحْیَى بْنُ زَكَرِیَّا ع یَبْكِی وَ لَا یَضْحَكُ وَ كَانَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ ع یَضْحَكُ وَ یَبْكِی وَ كَانَ الَّذِی یَصْنَعُ عِیسَى ع أَفْضَلَ مِنَ الَّذِی كَانَ یَصْنَعُ یَحْیَى ع
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 488 روایة: 20@*@
ترجمه :
20- حضرت كاظم علیه السلام فرمود: یحیى بن زكریا علیه السلام اینگونه بود كه گریه مىكرد و نمىخندید، و عیسى بن مریم علیه السلام اینگونه بود كه هم مىخندید و هم گریه مىكرد، و آنچه عیسى علیه السلام مىكرد بهتر بود از آنچه یحیى علیه السلام مىكرد.