بَابُ خُلْفِ الْوَعْدِ
1- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ عِدَةُ الْمُؤْمِنِ أَخَاهُ نَذْرٌ لَا كَفَّارَةَ لَهُ فَمَنْ أَخْلَفَ فَبِخُلْفِ اللَّهِ بَدَأَ وَ لِمَقْتِهِ تَعَرَّضَ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 68 روایة:1@*@
ترجمه :
هشام بن سالم گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم كه مىفرمود: وعده مؤمن به برادر (دین) خود نذرى است كه كفاره ندارد، پس هر كه بآ وفا نكند بمخالفت وعده با خدا برخاسته و خود را در غضب او انداخته، این است گفتار خدایتعالى كه (فرماید:): «اى كسانیكه ایمان آوردهاید چرا گوئید آنچه را نكنید چه دشمنى گرانى است نزد خدا كه بگوئید آنچه را نكنید» (سوره صف آیه 2 3).
شرح:
مقصود از گفتار حضرت كه فرمود:«نذرى است كه كفاره ندارد» بحسب ظاهر براى تغلیظ و اهمیت آن بر سایر نذرها است، و حمل بر تخفیف و سبكتر بودنش از نذرهاى دیگر، خلاف ظاهر و سیاق عبارت است، مجلسى (ره) گوید: اینكه فرمود: «فبخلف الله بدأ» براى اینست كه خداوند از بندگان پیمان گرفته كه بدستوراتش عمل كنند و نواهى او را ترك نمایند، و چون دستور بوفاء بعهد داده و از خلف و عده نهى فرموده، پس آنكس كه خلف وعده كند با عهد خدا مخالف كرده، سپس در تفسیر آیه و شأن نزولش گفتار مفسرین و مختار خود را نقل فرموده كه جمعى گفتهاند آیه درباره منافقین و مخالفین نازل شده و ذكر آن بطول انجامید و از وضع ترجمه و شرح ما خارج است.
2- عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ شُعَیْبٍ الْعَقَرْقُوفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ كَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیَفِ إِذَا وَعَدَ
@@اصول كافى جلد 4 صفحه: 69 روایة:2@*@
ترجمه :
امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرموده: هر كه بخدا و روز جزا ایمان دارد باید بوعده كه میدهد وفا كند.
شرح:
مجلسى (ره) گوید: این دو حدیث با قوت سندى كه دارند دلالت بر وجوب وفاء بعهد كنند و در حدیث اول تهدیدى شدیدى است كه و دلالت كند كه آیه در خلف وعده نازل شده و آن مشتمل بر تأكیدات و مبالغاتى است كه بضمیمه حدیث معتبر دلالت بر وجوب وفاء بوعده كند. با اینكه ظاهر كلمات بیشتر علماء شیعه اینست كه بوفاء بعهد مستحب است مگر اینكه وعده در ضمن عقد لازمى باشد، سپس بر دلالت آیه اشكالى میكند و از آن جواب دهد كه ملخصش اینست كه اگر گفته شود در آیه احتمالاتى است خصوص با اینكه در اخبار شیعه و سنى آمده است كه آیه درباره منافقین و مخالفین نازل گردیده، در جواب گوئیم: كه سیاق آیه عمومیت دارد و مورد نزول، باعث تخصیص آیه نگردد، و پس از بیان اشكال و جواب در وجه اینكه بیشتر علماء شیعه وفاء بعهد را مستحب دانستهاند مطالبى بیان فرموده و كلماتى از دانشمندان ایراد كرده و در پایان براى وعده مراتبى بیان داشته كه در بعضى از آنها وفاء بعهد واجب و در بعضى مستحب است، و براى توضیح بیشتر به مرآت العقول مراجعه شود.