هرگز نباید تصور کرد که احاطه خداوند به همه موجودات فی المثل شبیه احاطه هوای پیرامون کره زمین به کره زمین است، که این احاطه دلیل بر محدودیت است، بلکه منظور از احاطه پروردگار به همه چیز معنی بسیار دقیقتر و لطیفتری است و آن وابستگی همه موجودات در ذاتشان به وجود مقدس او است.
به تعبیر دیگر در عالم هستی یک وجود اصیل و قائم به ذات بیش نیست،
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 336@@@
و بقیه موجودات امکانیه همه متکی و وابسته به او هستند که اگر یکدم این ارتباط از میان برداشته شود همه فانی و معدوم می شوند.
این احاطه همان حقیقتی است که در کلمات عمیق امیر مؤمنان علی (علیه السلام ) در خطبه اول نهج البلاغه به این عبارت بیان شده است: ((مع کل شیء لا بمقارنة و غیر کل شیء لا بمزایلة )): ((خداوند با همه چیز است اما نه اینکه قرین آنها باشد، و مغایر با همه چیز است نه اینکه از آن بیگانه و جدا باشد )).
و این شاید همان است که امام حسین (علیه السلام ) در آن دعای پر محتوا و غراء و شیوای عرفه بیان فرموده: ا یکون لغیرک من الظهور ما لیس لک، حتی یکون هو المظهر لک؟، متی غبت حتی تحتاج الی دلیل یدل علیک؟ و متی بعدت حتی تکون الاثار هی التی توصل الیک عمیت عین لا تراک علیها رقیبا! و خسرت صفقة عبد لم تجعل له من حبک نصیبا.
الهی! آیا برای موجودات دیگر ظهوری است که برای تو نیست تا آنها نشان دهنده تو باشند؟!
کی پنهان شدی تا نیاز به دلیلی داشته باشی که دلالت بر وجودت کند؟ و کی دور شده ای که آثار تو در عالم هستی ما را به تو رهنمون گردد؟!
کور باد چشمی که تو را مراقب خود نبیند، و زیانکار باد تجارت بنده ای که نصیبی از حب و عشق تو ندارد!.**از دعای عرفه که در غالب کتب معروف دعا در اعمال روز عرفه آمده است.***
کی رفته ای ز دل که تمنا کنم تو را؟
کی گشته ای نهفته که پیدا کنم تو را؟!
با صدهزار جلوه برون آمدی که من
با صدهزار دیده تماشا کنم تو را
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 337@@@