در اینکه پیغمبر گرامی اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) قبل از بعثت هرگز برای بت سجده نکرد و از خط توحید منحرف نشد شکی نیست، و تاریخ زندگی او نیز به خوبی این معنی را منعکس می کند اما در اینکه بر کدام آئین بوده؟ در میان علما گفتگو است.
بعضی او را پیرو آئین مسیح (علیه السلام ) می دانند، چرا که قبل از بعثت پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) آئین رسمی و غیر منسوخ آئین او بوده است.
بعضی دیگر او را پیرو آئین ابراهیم (علیه السلام ) می دانند، چرا که شیخ الانبیاء و پدر پیامبران است و در بعضی از آیات قرآن آئین اسلام به عنوان آئین ابراهیم معرفی شده ((ملة ابیکم ابراهیم )) (حج - 78 ).
بعضی نیز اظهار بی اطلاعی کرده و گفته اند: می دانیم آئینی داشته، اما کدام آئین؟ بر ما روشن نیست!
گرچه هر یک از این اقوال وجهی دارد، اما هیچکدام مسلم نیست، و مناسبتر از اینها قول چهارمی است و آن اینکه: پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) شخصا برنامه خاصی از سوی خداوند داشته که بر طبق آن عمل می کرده، و در حقیقت آئین مخصوص خودش بوده، تا زمانی که اسلام بر او نازل گشت.
شاهد این سخن حدیثی است که در نهج البلاغه آمده، و در بالا ذکر کردیم که می گوید: ((خداوند از آن زمان که رسول خدا از شیر باز گرفته شد بزرگترین فرشته اش را قرین وی ساخت، تا شب و روز او را به راههای مکارم، و طرق اخلاق
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 508@@@
نیک سوق دهد.
مأموریت چنین فرشته ای دلیل بر وجود یک برنامه اختصاصی است.
شاهد دیگر اینکه در هیچ تاریخی نقل نشده است که پیغمبر اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) در معابد یهود یا نصاری یا مذهب دیگر مشغول عبادت شده باشد، نه در کنار کفار در بتخانه بود، و نه در کنار اهل کتاب در معابد آنان، در عین حال پیوسته خط و طریق توحید را ادامه می داد، و به اصول اخلاق و عبادت الهی سخت پایبند بود.
روایات متعددی نیز - طبق نقل علامه مجلسی در بحار الانوار - در منابع اسلامی آمده است که پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) از آغاز عمرش مؤید به روح القدس بود و با چنین تأییدی مسلما بر اساس الهام روح القدس عمل می کرد.**بحارالانوار جلد 18 صفحه 288.***
((علامه مجلسی )) شخصا معتقد است که پیامبر اسلام قبل از مقام رسالت دارای مقام نبوت بوده، گاه فرشتگان با او سخن می گفتند، و صدای آنها را می شنید، و گاه در رؤیای صادقه به او الهام الهی می شد، و بعد از چهل سال به مقام رسالت رسید، و قرآن و اسلام رسما بر او نازل شد، او شش دلیل بر این معنی ذکر می کند که بعضی از آنها با آنچه در بالا آوردیم هماهنگ است (توضیح بیشتر را می توانید در جلد 18 بحار الانوار صفحه 277 به بعد مطالعه کنید ).
2 - پاسخ به یک سؤال
به دنبال این بحث این سؤال مطرح می شود که با توجه به آنچه درباره
ایمان و اعمال پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) قبل از نبوت گفته شد چرا در آیه فوق می فرماید: ما کنت تدری ما الکتاب و لا الایمان ((تو قبلا نمی دانستی قرآن و ایمان چیست ))!
گرچه پاسخ این سؤال را به طور فشرده به هنگام آیه بیان کردیم ولی شایسته است توضیح بیشتری در این زمینه داده شود.
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 509@@@
منظور این است پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) قبل از نزول قرآن و تشریع شریعت اسلام از جزئیات این آئین و محتوای قرآن خبر نداشت.
اما در مورد ((ایمان )) با توجه به اینکه بعد از ((کتاب )) ذکر شده، و با توجه به جمله هایی که بعد از آن در آیه آمده، روشن می شود که منظور ایمان به محتوای این کتاب آسمانی است، نه ایمان به طور مطلق، بنابراین تضادی با آنچه گفته شد ندارد و نمی تواند دستاویزی برای بیماردلانی که می خواهند نفی ایمان به طور مطلق از پیامبر کنند و حقایق تاریخی را نادیده بگیرند، بوده باشد.
بعضی از مفسران پاسخهای دیگری نیز از این سؤال داده اند از جمله:
الف: منظور از ایمان تصدیق و اعتقاد به تنهائی نیست، بلکه مجموع اعتقاد و اقرار به زبان و اعمال است که در تعبیرات اسلامی بر آن اطلاق شده است.
ب: منظور از ایمان اعتقاد به توحید و رسالت است و می دانیم پیامبر اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) قبل از آن موحد بود اما ایمان به رسالت خویشتن هنوز پیدا نکرده بود.
ج: منظور آن قسمت از ارکان ایمان است که انسان از طریق دلیل عقل به آن نمی رسد، و راه آن تنها ادله نقلی است (مانند بسیاری از خصوصیات معاد ).
د: در این آیه محذوفی در تقدیر است و معنی چنین است ما کنت تدری کیف تدعو الخلق الی الایمان: ((تو نمی دانستی چگونه مردم را به ایمان دعوت کنی )).**(آلوسی) در (روح المعانی) جلد 25 صفحه 55 _ احتمالات دیگری نیز ذکر کرده است که چون ارزشی نداشت از آن چشم پوشیدیم.***
ولی به عقیده ما از همه پاسخها مناسبتر و هماهنگتر با محتوای آیه همان پاسخ اول است.
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 510@@@