می دانیم هدایت بر دو گونه است: ((هدایت تشریعی )) که همان ((ارائه طریق )) و نشان دادن راه با تمام نشانه هاست، و ((هدایت تکوینی )) که ((ایصال به مطلوب ))
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 245@@@
و رسانیدن به مقصود است.
در آیات مورد بحث هر دو یکجا جمع شده است نخست می گوید: ((ما قوم ثمود را هدایت کردیم )) این هدایت همان هدایت تشریعی و ارائه طریق است، سپس می افزاید: ((آنها نابینائی را بر هدایت ترجیح دادند )) این همان هدایت تکوینی و ایصال به مقصود است.
به این ترتیب هدایت به معنی اول که وظیفه مسلم انبیای الهی است حاصل شد، اما هدایت به معنی دوم که به اراده و اختیار هر انسانی بستگی دارد از سوی این قوم مغرور و خود خواه حاصل منتفی شد، چرا که آنها گمراهی را بر هدایت ترجیح دادند ((فاستحبوا العمی علی الهدی )).
این خود دلیل روشن و بارزی است بر مسأله آزادی اراده انسان و عدم اجبار او در اعمالش، و عجب اینکه با این صراحت و روشنی آیات باز بعضی از مفسران همچون فخر رازی به خاطر پیشداوریهائی که در مورد ترجیح مکتب جبر داشته اند در اینجا اصرار و پافشاری بر انکار دلالت آیه کرده اند و سخنانی گفته اند که از شأن یک محقق دور است.**به (تفسیر کبیر فخر رازی ) ذیل آیات مورد بحث مراجعه شود.***
@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 246@@@