تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد20
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

2 - یک نکته ادبی

با توجه به اینکه ((کاف )) در جمله ((لیس کمثله شیء )) کاف تشبیه است

@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 372@@@

و به معنی مثل می آید جمله چنین معنی می دهد: ((همانند مثل او چیزی نیست )) این تکرار سبب شده که بسیاری از مفسران ((کاف )) را زائده بدانند که معمولا برای تأکید می آید، و در کلمات فصحاء فراوان است.

ولی در اینجا تفسیر لطیفتری وجود دارد و آن اینکه گاه گفته می شود: مثل تو از میدان حوادث فرار نمی کند، یعنی مثل تو با این شجاعت، با این عقل و هوش و درایت نباید از میدان حوادث بگریزد (خلاصه کسی که اوصاف تو را دارد باید چنین و چنان باشد ).

در آیه مورد بحث نیز معنی چنین می شود: مثل خداوند با این اوصاف که ذکر شد، با این علم گسترده و قدرت عظیم و بی پایان و... همانندی نخواهد داشت.

این نکته نیز قابل توجه است که به گفته بعضی از ارباب لغت چند واژه داریم که همه معنی مثل را می رساند، اما هیچکدام جامعیت مفهوم آن را ندارد:

((ند )) (بر وزن ضد ) در جائی گفته می شود که فقط منظور شباهت در جوهر و ماهیت است.

((شبه )) در جائی که تنها سخن از کیفیت در میان است.

((مساوی )) تنها در موردی گفته می شود که بحث از کمیت است.

((شکل )) در جائی به کار می رود که قدر و مساحت مطرح است.

ولی ((مثل )) مفهوم گسترده و عامی دارد که همه این مفاهیم در آن جمع است، لذا هنگامی که خداوند اراده می کند هرگونه شبیه و نظیر را از ذات خود نفی کند می فرماید ((لیس کمثله شیء )).**(مفردات راغب ) ماده (مثل ).***

@@تفسیر نمونه، جلد: 20، صفحه: 373@@@