1 - نخست به این نکته باید توجه کرد که در آیات فوق در یکجا خلد و جاودانگی را به عنوان صفتی برای بهشت بیان کرده و در جای دیگر خالد بودن را حال برای بهشتیان، تا تاکیدی باشد بر این حقیقت که هم بهشت جاودانی است و هم ساکنان آن.
2 - جمله لهم فیها ما یشائون (هر چه بخواهند در بهشت هست) نقطه
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 40@@@
مقابل چیزی است که در مورد دوزخیان در آیه 54 سوره سبا آمده است و حیل بینهم و بین ما یشتهون (میان آنها و آنچه می خواهند مانع و حائلی قرار داده شده).
3 - تعبیر به مصیر (جایگاه و محل بازگشت) بعد از تعبیر به جزاء در مورد بهشت همه جنبه تاکید دارد بر آنچه در مفهوم جزاء افتاده، و همه نقطه مقابلی است در برابر جایگاه دوزخیان که در آیات قبل از آن آمده بود که آنها دست و پا در غل و زنجیر در مکان تنگ و محدودی افکنده می شوند.
4 - جمله کان علی ربک وعدا مسئولا اشاره به این است که مؤمنان در دعاهای خود بهشت را با تمام نعمتهایش از خداوند تقاضا کرده اند، آنها سائلند و خدا مسئول عنه چنانکه در آیه 194 سوره آل عمران از قول مؤمنان می خوانیم: ربنا و آتنا ما وعدتنا علی رسلک: پروردگارا آنچه را به رسولانت درباره ما وعده فرموده ای به ما مرحمت فرما.
همه مؤمنان نیز با زبانحال چنین تقاضائی را از خداوند دارند زیرا هر کس اطاعت فرمان او می کند چنین تقاضائی را با زبانحال دارد.
فرشتگان نیز چنین درخواستی را از خدا درباره مؤمنان می نمایند چنانکه (در آیه 8 سوره مؤمن) می خوانیم: ربنا و ادخلهم جنات عدن التی وعدتهم: پروردگارا! مؤمنان را در باغهای جاودانی بهشت که به آنها وعده داده ای داخل کن!
تفسیر دیگری در اینجا نیز وجود دارد و آن اینکه کلمه مسئولا تاکیدی است بر این وعده حتمی خداوند، یعنی آنچنان این وعده قطعی است که مؤمنان می توانند آن را از خدا مطالبه کنند، و درست به این می ماند که ما به کسی وعده ای داده و در ضمن به او حق می دهیم که از ما طلبکاری نماید.
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 41@@@
البته هیچ مانعی ندارد که همه این معانی در مفهوم وسیع مسئولا جمع باشد.
5 - با توجه به جمله لهم ما یشائون (هر چه بخواهند در آنجا هست) این سؤال برای بعضی پیدا شده که اگر مفهوم گسترده این جمله را در نظر بگیریم، نتیجه اش این می شود که بهشتیان مثلا اگر مقام انبیاء و اولیاء را بخواهند به آنها داده می شود، و یا اگر نجات دوستان و بستگان گنهکارشان را که مستحق دوزخند طلب کنند به آن می رسند، و مانند این خواسته ها.
اما با توجه به یک نکته جواب این سؤال روشن می شود و آن اینکه: پرده ها از برابر چشمان بهشتیان کنار می رود، حقایق را بخوبی درک می کنند و تناسبها در نظر آنان کاملا واضح می شود، آنها هرگز به فکرشان نمی گذرد که چنین تقاضاهائی از خدا کنند و این درست به این می ماند که ما در دنیا تقاضا کنیم که یک کودک دبستانی استاد دانشگاه شود، و یا یک دزد جنایتکار قاضی دادگاه، آیا این گونه امور به فکر هیچ عاقلی در دنیا می رسد؟ در آنجا نیز چنین است، از این گذشته آنها تمام خواسته هایشان تحت الشعاع خواست خدا است و همان می خواهند که خدا می خواهد.
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 42@@@