می دانیم در آیات قرآن و روایات اسلامی اهمیت زیادی به مساله دعا داده شده که نمونه آن آیه فوق بوده ولی ممکن است قبول این امر برای بعضی در ابتدا سنگین باشد که دعا کردن کار بسیار آسانی است و از همه کس ساخته است، و یا قدم را از این فراتر نهند و بگویند دعا کار افراد بیچاره است! این که اهمیتی ندارد!.
ولی اشتباه از اینجا ناشی می شود که دعا را خالی و برهنه از شرائطش می نگرند در حالی که اگر شرائط خاص دعا در نظر گرفته شود این حقیقت به وضوح ثابت می شود که دعا وسیله مؤ ثری است برای خودسازی و پیوند نزدیکی است میان انسان و خدا.
نخستین شرط دعا شناخت کسی است که انسان او را می خواند.
شرط دیگر شستشوی قلب و دل، و آماده ساختن روح برای تقاضای از او است، چرا که انسان هنگامی که به سراغ کسی می رود باید آمادگی لقای او را
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 175@@@
داشته باشد.
شرط سوم دعا جلب رضا و خشنودی کسی است که انسان از او تقاضائی دارد چرا که بدون آن احتمال تاثیر بسیار ناچیز است.
و بالاخره چهارمین شرط استجابت دعا آن است که انسان تمام قدرت و نیرو و توان خویش را به کار گیرد و حداکثر تلاش و کوشش را انجام دهد، و نسبت به ماورای آن دست به دعا بردارد و قلب را متوجه خالق کند.
زیرا در روایات اسلامی صریحا آمده است کاری را که انسان خود می تواند انجام دهد اگر کوتاهی کند و به دعا متوسل شود دعایش مستجاب نیست!
به این ترتیب دعا وسیله ای است برای شناخت پروردگار و صفات جمال و جلال او، و هم وسیله ای است برای توبه از گناه و پاک سازی روح، و هم عاملی است برای انجام نیکیها، و هم سببی است برای جهاد و تلاش و کوشش بیشتر تا آخرین حد توان.
به همین دلیل تعبیرات مهمی درباره دعا دیده می شود که جز با آنچه گفتیم مفهوم نیست، مثلا:
در روایتی از پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) می خوانیم: الدعاء سلاح المؤمن، و عمود الدین، و نور السموات و الارض: دعا اسلحه مؤمن، و ستون دین و نور آسمانها و زمین است.**اصول کافی جلد 2 ابواب الدعاء-باب ان الدعاء سلاح المومن***
در حدیث دیگری از امیر مؤمنان علی (علیه السلام) می خوانیم: الدعاء مفاتیح النجاح، و مقالید الفلاح، و خیر الدعاء ما صدر عن صدر نقی و قلب تقی: دعا کلید پیروزی و مفتاح رستگاری است و بهترین دعا دعائی است که از سینه پاک و قلب پرهیزگار برخیزد.**همان***
و در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم: الدعاء انفذ من السنان دعا نافذتر از نوک نیزه است!.**همان***
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 176@@@
گذشته از همه اینها اصولا در زندگی انسان حوادثی رخ می دهد که از نظر اسباب ظاهری او را در یاس فرو می برد، دعا می تواند دریچه ای باشد به سوی امید پیروزی، و وسیله مؤ ثری برای مبارزه با یاس و نومیدی.
به همین دلیل دعا به هنگام حوادث سخت و طاقت فرسا به انسان قدرت و نیرو و امیدواری و آرامش می بخشد، و از نظر روانی اثر غیر قابل انکاری دارد.
در زمینه مساله دعا، و فلسفه، و شرائط، و نتائج آن، به طور مشروح در جلد اول تفسیر نمونه ذیل آیه 186 سوره بقره بحث کرده ایم، برای توضیح بیشتر به آنجا مراجعه فرمائید.
پروردگارا! ما را از بندگان خاصت قرار ده و توفیق کسب ویژگیهای صفات عباد الرحمن را به ما مرحمت کن.
خداوندا! درهای دعا را به روی ما بگشا و آن را سبب ارزش وجود ما در پیشگاهت قرار ده.
خدایا! توفیق دعاهائی که مطلوب درگاه تو است به ما مرحمت فرما و از اجابت آن ما را محروم مکن انک علی کل شی ء قدیر، و بالاجابة جدیر.
@@تفسیر نمونه جلد 15 صفحه 177@@@