خـانـواده یـک واحـد کـوچـک اجـتماعی است و همانند یک اجتماع بزرگ باید رهبر و سرپرست واحدی داشته باشد، زیرا رهبری و سرپرستی دسته جمعی که زن و مرد مشترکا آن را به عـهـده بـگـیـرنـد مـفـهـومـی نـدارد و در نتیجه مرد یا زن، یکی باید ((رئیس)) خانواده و دیـگـری ((مـعـاون)) و تـحـت نـظـارت او بـاشد، قرآن در اینجا تصریح می کند که مقام سرپرستی باید به مرد داده شود. ((مردان سرپرست و نگهبان
@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 412@@@
زنان هستند)) (الرجال قوامون علی النساء).
البته مقصود از این تعبیر استبداد و اجحاف و تعدی نیست بلکه منظور رهبری واحد منظم با توجه به مسؤولیتها و مشورتهای لازم است.
ایـن مـسـاءله در دنـیـای امـروز بیش از هر زمان روشن است که اگر هیاءتی (حتی یک هیئت دو نـفری) ماءمور انجام کاری شود حتما باید یکی از آن دو ((رئیس)) و دیگری ((معاون یا عضو)) باشد وگرنه هرج و مرج در کار آنها پیدا می شود - سرپرستی مرد در خانواده نیز از همین قبیل است.
و ایـن مـوقـعـیـت بـه خاطر وجود خصوصیاتی در مرد است مانند ترجیح قدرت تفکر او بر نیروی عاطفه و احساسات (به عکس زن که از نیروی سرشار عواطف بیشتری بهره مند است) و دیـگری داشتن بنیه و نیروی جسمی بیشتر که با اولی بتواند بیندیشد و نقشه طرح کند و با دومی بتواند از حریم خانواده خود دفاع نماید.
بـه عـلاوه تـعـهـد او در بـرابر زن و فرزندان نسبت به پرداختن هزینه های زندگی، و پـرداخـت مـهـر و تـاءمـیـن زنـدگی آبرومندانه همسر و فرزند، این حق را به او می دهد که وظیفه سرپرستی به عهده او باشد.
البـتـه مـمـکـن است زنانی در جهات فوق بر شوهران خود امتیاز داشته باشند ولی شاید کرارا گفته ایم که قوانین به تک تک افراد و نفرات نظر ندارد بلکه نوع و کلی را در نظر می گیرد، و شکی نیست که از نظر کلی، مردان نسبت به زنان برای این کار آمادگی بـیـشتری دارند، اگر چه زنان نیز وظایفی می توانند به عهده بگیرند که اهمیت آن مورد تردید نیست.
جـمـله بـعـد اشـاره بـه هـمـیـن حـقـیـقـت اسـت زیـرا در قـسـمـت اول می فرماید: ((این سرپرستی به خاطر تفاوتهایی است که خداوند از نظر آفرینش، روی مـصـلحـت نـوع بـشـر مـیـان آنـهـا قـرار داده)) (بـمـا فضل الله بعضهم علی بعض).
در قسمت دیگر می فرماید: ((و نیز این سرپرستی به خاطر تعهداتی است که
@@تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 413@@@
مـردان در مـورد انفاق کردن و پرداختهای مالی در برابر زنان و خانواده به عهده دارند)) (و بما انفقوا من اموالهم).
ولی نـاگـفـتـه پـیـدا اسـت کـه سـپـردن ایـن وظـیـفـه بـه مـردان نـه دلیل بالاتر بودن شخصیت انسانی آنها است و نه سبب امتیاز آنها در جهان دیگر، زیرا آن صرفا بستگی به تقوی و پرهیزگاری دارد، همانطور که شخصیت انسانی یک معاون از یک رئیس ممکن است در جنبه های مختلفی بیشتر باشد اما رئیس برای سرپرستی کاری که به او محول شده از معاون خود شایسته تر است.
سـپـس اضـافـه مـی کند که زنان در برابر وظایفی که در خانواده بر عهده دارند به دو دسته اند:
دسـتـه اول: ((صـالحان و درستکاران، و آنها کسانی هستند که خاضع و متعهد در برابر نـظـام خـانـواده مـی بـاشـنـد و نـه تـنـها در حضور شوهر بلکه در غیاب او، حفظ الغیب می کنند)) (فالصالحات قانتات حافظات للغیب بما حفظ الله).
یعنی مرتکب خیانت چه از نظر مال و چه از نظر ناموس و چه از نظر حفظ شخصیت شوهر و اسـرار خـانـواده در غـیـاب او نـمـی شـونـد، و در بـرابـر حـقـوقـی کـه خداوند برای آنها قـایل شده و با جمله ((بما حفظ الله)) به آن اشاره گردیده وظایف و مسؤولیتهای خود را به خوبی انجام می دهند.
بـدیـهـی است مردان موظفند در برابر این گونه زنان نهایت احترام و حق شناسی را انجام دهند.