• كتاب عقل و جهل‏
• كتاب فضل علم‏
• باب وجوب دانش و آموختن آن و تشویق بدان
• باب توصیف و فضیلت علم و فضل دانشمندان‏
• باب انواع مردم
• باب ثواب دانشمند و دانشجو
• باب صفت علماء
• باب حق عالم‏
• باب مردن علماء
• باب همنشینى و همدمى باعلما
• باب پرسش از عالم و مذاكره با او
• باب بذل علم
• باب نهى از ندانسته گوئى‏
• باب كسیكه ندانسته عمل كند
• باب بكار بستن علم‏
• باب كسیكه از علمش روزى خورد و به آن بنازد
• باب ثبوت حجت بر عالم و سختى امرش‏
• متفرقات‏
• باب روایت كتب و توسل به آنها و حدیث و فضیلت نوشتن‏
• باب تقلید
• باب بدعتها و رأى و قیاسها
• باب رجوع به قرآن و سنت و اینكه همه حلال و حرام و احتیاجات مردم در قرآن یا سنت موجود است
• باب اختلاف حدیث‏
• باب اخذ به قول پیغمبرص و شواهد قرآن
• كتاب التوحید
• باب حادث بودن جهان و اثبات پدید آورنده آن
• باب جواز تعبیر از خدا به شى‏ء (چیز)
• باب آنكه خدا را جز بخودش نتوان شناخت.
• باب كمترین درجه خداشناسى
• باب معبود پرستش شده
• باب بودن و مكان‏
• باب انتساب و خویشى
• باب نهى از سخن گفتن در چگونگى
• باب ابطال دیدن خدا
• باب نهى از توصیف خدا به غیر آنكه خود توصیف نموده
• باب نهى از جسم و صورت درباره خدا
• باب صفات ذات
• باب دیگرى كه از جمله باب اولست‏
• باب اراده از صفات فعل است و سایر صفات فعل
• خلاصه سخن در صفات ذات و صفات فعل
• باب حدوث اسماء
• باب معانى اسماء و اشتقاق آنها
• باب دیگریكه جزء باب اولست جز اینكه فرق میان معانى اسماء خدا و اسماء مخلوق را اضافه دارد
• معناى كلمه صمد
• باب حركت و انتقال‏
• باب عرش و كرسى
• باب روح
• باب كلیات توحید
• باب نوادر
• باب بداء
• باب اینكه چیزى در آسمان و زمین نباشد جز با هفت خصلت‏
• باب مشیت و ارادة
• باب امتحان و آزمایش
• باب سعادت و شقاوت
• باب نیكى و بدى
• باب جبر و قدر و امر بین الامرین
• باب استطاعت‏
• باب بیان و معرفى كردن خدا و اتمام حجت وى
• باب اختلاف حجت خدا بر بندگانش
• باب حجت‏هاى خدا بر خلقش
• باب هدایت از جانب خداست‏
• كتاب حجت‏
• باب ناگزیرى از حجت‏
• طبقات پیغبران و رسولان و ائمةع‏
• فرق میان رسول و نبى و محدث
• در اینكه حجت خدا بر خلقش بر پا نشود مگر بوجود امام‏
• در اینكه زمین خالى از حجت نماند
• اگر در زمین بجز دو نفر باقى نمانند یكى از آندو حجت است‏
• شناختن امام و مراجعه باو
• وجوب اطاعت از ائمه‏
• ائمه، شاهدان خداى بزرگ بر خلق هستند
• در اینكه رهنمایان تنها ائمة باشند
• باب ائمه علیهم السلام والیان امر خدا و گنجینه‏هاى علم او هستند
• در اینكه ائمه علیه السلام خلفاء خدایند در زمین و درهاى توجه باویند
• در اینكه ائمه علیه السلام نور خداى عزوجل باشند
• ائمه اركان زمین هستند
• باب مخصوص و جامع در فضیلت و صفات امام‏
• ائمه علیهم السلام والیان امر و حسد برده شدگانى هستند كه خداى عزوجل در قرآن فرموده‏
• ائمه علیهم السلام علاماتى هستند كه خداى عزوجل در كتابش یاد فرموده‏
• در این كه مراد به آیاتیكه خداى عزوجل در كتابش فرموده ائمه علیهم السلام هستند
• واجب دانستن خداى عزوجل و پیغمبرش ص همراه بودن با ائمه علیه السلام را
• اهل ذكریكه خدا مردم را بپرسش از ایشان امر فرموده ائمه هستند
• كسانى را كه خداى تعالى در قرآنش عالم نامیده ائمه مى‏باشند
• راسخون در علم همان ائمه علیهم السلام مى‏باشند
• علم بأئمه داده شده و در سینه آنها ثبت است
• كسانى را كه خدا از میان بندگانش برگزیده و قرآن را بارثشان داده ائمه علیهم السلام مى‏باشند
• امامان در قرآن دو قسمند: امامیكه بخدا خواند و امامیكه بدوزخ كشاند
• قرآن بسوى امام هدایت مى‏كند
• نعمتى را كه خداى عزوجل در كتابش ذكر فرموده ائمه علیهم السلامند
• باریك بینانى كه خدایتعالى در كتابش ذكر فرموده كه راه حق در خاندانشان پابرجاست ائمه علیهم السلام هستند
• عرض اعمال بر پیغمبر و ائمه صلى الله وآله‏
• روشیكه بر پایدارى آن ترغیب شده ولایت على علیه السلام است‏
• ائمه كانون علم و درخت نبوت و آمد و شدگاه فرشتگانند
• ائمه وارثان دانشند، یكى از دیگرى دانش را بارث میبرند
• ائمه علم پیغمبر خاتم و تمام پیغمبران و اوصیاء پیشین خود را بارث برده‏اند
• هر كتابى را كه خدا نازل كرده نزد ائمه است و بهر لغتى كه باشد آنرا میدانند
• همه قرآنرا غیر ائمه جمع نكرده و تنها ایشان همه آنرا میدانند
• آنچه از اسم اعظم خدا بائمه عطا شده است
• آیاتى كه از پیغمبران نزد ائمه علیه السلام است‏
• اسلحه و متاعى كه از پیغمبرص نزد ائمه است
• سلاح رسول خدا مانند تابوت است در بنى اسرائیل
• بیان صحیفه و جفر و جامعه مصحف فاطمه علیها السلام‏
• در شان انا انزلناه فى لیلة القدر و تفسیر آن
• در شب هر جمعه به علم ائمه علیهم السلام اضافه مى‏گردد
• اگر علم ائمه افزایش نیابد آنچه دارند نابود گردد
• ائمه تمام علومیكه بملائكة و پیغمبران و رسولان رسیده است میدانند
• باب نادر در آن ذكرى از علم غیب است
• ائمه علیه السلام هر گاه خواهند بدانند، بدانند
• ائمه علیه السلام باختیار خود مى‏میرند و زمانش را مى‏دانند
• ائمه علیهم السلام آنچه واقع شده و مى‏شود میدانند و چیزى از ایشان نهان نیست.
• خداى عزوجل هر علمى كه به پیغمبرش‏ص آموخت امر فرمود كه بامیرالمؤمنین‏ع بیاموزد و او در علم وى شریكست
• جهات علوم ائمه علیه السلام
• اگر راز ائمه حفظ شود سود و زیان هر كس را باو خبر دهند
• پاورقى‏

باب پرسش از عالم و مذاكره با او

باب سؤال العالم و تذاكره
1- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ مَجْدُورٍ أَصَابَتْهُ جَنَابَةٌ فَغَسَّلُوهُ فَمَاتَ قَالَ قَتَلُوهُ أَلَّا سَأَلُوا فَإِنَّ دَوَاءَ الْعِیِّ السُّؤَالُ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:49 روایة: 1 @*@
ترجمه :
1 یكى از اصحاب گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم كه مردى آبله‏دار جنب شده بود او را غسل دادند و مرد، فرمود: او را كشتند! چرا نپرسیدند، همانا دواى نفهمى پرسش است.
2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ بُرَیْدٍ الْعِجْلِیِّ قَالُوا قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِحُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ فِی شَیْ‏ءٍ سَأَلَهُ إِنَّمَا یَهْلِكُ النَّاسُ لِأَنَّهُمْ لَا یَسْأَلُونَ‏
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 49 روایة: 2 @*@
ترجمه :
2 حضرت صادق بحمران راجع بسؤالیكه كرده بود فرمود: همانا مردم هلاك شدند چون نپرسیدند.
3- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ إِنَّ هَذَا الْعِلْمَ عَلَیْهِ قُفْلٌ وَ مِفْتَاحُهُ الْمَسْأَلَةُ
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ‏
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 49 روایة: 3 @*@
ترجمه :
3 و فرمود: بر در این علم قفلى است كه كلید آن پرسش است.
4- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْأَحْوَلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا یَسَعُ النَّاسَ حَتَّى یَسْأَلُوا وَ یَتَفَقَّهُوا وَ یَعْرِفُوا إِمَامَهُمْ وَ یَسَعُهُمْ أَنْ یَأْخُذُوا بِمَا یَقُولُ وَ إِنْ كَانَ تَقِیَّةً
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 50 روایة: 4 @*@
ترجمه :
4 و فرمود: مردم در فراخى و گشادگى نیستند مگر اینكه بپرسند و بفهمند و امام خویش بشناسند و بر آنها رواست كه به آنچه امام گوید عمل كنند اگرچه از روى تقیه باشد.
5- عَلِیٌّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أُفٍّ لِرَجُلٍ لَا یُفَرِّغُ نَفْسَهُ فِی كُلِّ جُمُعَةٍ لِأَمْرِ دِینِهِ فَیَتَعَاهَدُهُ وَ یَسْأَلُ عَنْ دِینِهِ وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَى لِكُلِّ مُسْلِمٍ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:50 روایة: 5 @*@
ترجمه :
5- رسول خدا (ص) فرمود: اف بر مردیكه خود را در هر روز جمعه (هفته‏اى یكروز) براى امر دینش آماده نكند تا با آن تجدید عهد كند و از دینش سؤال كند و در روایت دیگرى است: اف بر هر مرد مسلمانیكه...
6- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ تَذَاكُرُ الْعِلْمِ بَیْنَ عِبَادِی مِمَّا تَحْیَا عَلَیْهِ الْقُلُوبُ الْمَیْتَةُ إِذَا هُمُ انْتَهَوْا فِیهِ إِلَى أَمْرِی‏
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 50 روایة: 6 @*@
ترجمه :
6 و فرمود: خداى عزوجل فرماید: گفتگوى علمى میان بندگانم زنده شدن دلهاى مرده مى‏گردد در صورتیكه پایان گفتگویشان به امرى كه مربوط بمن است برسد (اصول دین باشد یا فروع دین).
7- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَحْیَا الْعِلْمَ قَالَ قُلْتُ وَ مَا إِحْیَاؤُهُ قَالَ أَنْ یُذَاكِرَ بِهِ أَهْلَ الدِّینِ وَ أَهْلَ الْوَرَعِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 50 روایة: 7 @*@
ترجمه :
7 ابوجارود گوید شنیدم امام باقر علیه السلام مى‏فرمود: خدا رحمت كند بنده‏ئى را كه علم را زنده كند. گفتم زنده كردن علم چیست؟ فرمود: اینستكه با اهل دین و اهل پرهیزكارى مذاكره شود.
8- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَجَّالِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَذَاكَرُوا وَ تَلَاقَوْا وَ تَحَدَّثُوا فَإِنَّ الْحَدِیثَ جِلَاءٌ لِلْقُلُوبِ إِنَّ الْقُلُوبَ لَتَرِینُ كَمَا یَرِینُ السَّیْفُ جِلَاؤُهَا الْحَدِیثُ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 50 روایة: 8 @*@
ترجمه :
8 رسولخدا (ص) فرمود: با یكدیگر مذاكره و ملاقات و گفتگو كنید زیرا حدیث صیقل دلهاست همانا دلها مانند شمشیر زنگار مى‏گیرد و صیقل آنها حدیث است.
9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ عَنْ مَنْصُورٍ الصَّیْقَلِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ تَذَاكُرُ الْعِلْمِ دِرَاسَةٌ وَ الدِّرَاسَةُ صَلَاةٌ حَسَنَةٌ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:50 روایة: 9 @*@
ترجمه :
امام باقر علیه السلام مى‏فرماید: مذاكره علم درس است و درس نماز (دعاء) خوبى است (ثواب نماز مقبول را دارد).