بَابُ النَّهْیِ عَنِ الْكَلَامِ فِی الْكَیْفِیَّةِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع تَكَلَّمُوا فِی خَلْقِ اللَّهِ وَ لَا تَتَكَلَّمُوا فِی اللَّهِ فَإِنَّ الْكَلَامَ فِی اللَّهِ لَا یَزْدَادُ صَاحِبَهُ إِلَّا تَحَیُّراً
وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَى عَنْ حَرِیزٍ تَكَلَّمُوا فِی كُلِّ شَیْءٍ وَ لَا تَتَكَلَّمُوا فِی ذَاتِ اللَّهِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:124 روایة: 1 @*@
ترجمه :
1- امام باقر علیهالسلام فرمود: درباره خلق خدا سخن گوئید و راجع به خدا سخن نگوئید زیرا سخن راجع به خدا جز سرگردانى براى گوینده زیاد نكند. و در روایت دیگرى از حریز است درباره هر چیزى سخن گوئید ولى راع به ذات خدا سخن نگوئید.
شرح :
به نظر مىرسد كه در روایت اول مراد از خلق خدا انسان و مراد از خدا ذات خداست به قرینه مقابله ایندو با یكدیگر ولى در روایت دیگر چون «هر چیز» در برابر «خدا» قرار گرفت، آن قرینه از بین رفت لذا كلمه «ذات» رااضافه فرمود.
2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ أَنَّ إِلى رَبِّكَ الْمُنْتَهى فَإِذَا انْتَهَى الْكَلَامُ إِلَى اللَّهِ فَأَمْسِكُوا
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:125 روایة: 2 @*@
ترجمه :
2- امام صادق علیهالسلام گوید: خداى عزوجل مىفرماید (43 سوره 53) همانا پایان و سرانجام سوى پروردگارت باشد. پس چون سخن به خدا رسید باز ایستید.
3- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا مُحَمَّدُ إِنَّ النَّاسَ لَا یَزَالُ بِهِمُ الْمَنْطِقُ حَتَّى یَتَكَلَّمُوا فِی اللَّهِ فَإِذَا سَمِعْتُمْ ذَلِكَ فَقُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْوَاحِدُ الَّذِی لَیْسَ كَمِثْلِهِ شَیْءٌ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:125 روایة: 3 @*@
ترجمه :
3- و به محمد بن مسلم فرمود: اى محمد مردم همیشه و از هر درى سخن گویند تا آنجا كه درباره خدا هم سخن گویند چون شما آنرا شنیدید، بگوئید: شایسته پرسش جز خداى یكتاى بیمانند نیست.
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع یَا زِیَادُ إِیَّاكَ وَ الْخُصُومَاتِ فَإِنَّهَا تُورِثُ الشَّكَّ وَ تَهْبِطُ الْعَمَلَ وَ تُرْدِی صَاحِبَهَا وَ عَسَى أَنْ یَتَكَلَّمَ بِالشَّیْءِ فَلَا یُغْفَرَ لَهُ إِنَّهُ كَانَ فِیمَا مَضَى قَوْمٌ تَرَكُوا عِلْمَ مَا وُكِّلُوا بِهِ وَ طَلَبُوا عِلْمَ مَا كُفُوهُ حَتَّى انْتَهَى كَلَامُهُمْ إِلَى اللَّهِ فَتَحَیَّرُوا حَتَّى إِنْ كَانَ الرَّجُلُ لَیُدْعَى مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ فَیُجِیبُ مِنْ خَلْفِهِ وَ یُدْعَى مِنْ خَلْفِهِ فَیُجِیبُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَى حَتَّى تَاهُوا فِی الْأَرْضِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 125 روایة: 4@*@
ترجمه :
4- امام باقر به زیاد فرمود: اى زیاد از گفتگوهاى دشمنى خیز بپرهیز كه موجب شك شود و عمل را تباه كند و صاحبش را هلاك نماید و ممكن است در آن میان كسى سخنى گوید و آمرزیده نشود، در زمان گذشته مردمى علمى را كه واگذارشان شده بودند ترك كردند و در طلب علمى كه از آن نهى شده بودند رفتند تا آنجا كه سخنشان به خدا رسید و سرگردان شدند و كارشان ( در حیرت و دهشت) به جائى رسید كه مردى را از پیش او صدا مىزدند و او به پشت سرش جواب مىداد و از پشت سرش صدا مىكردند و او به پیش رو پاسخ مىگفت و در روایت دیگر است: تا آنجا كه در زمین سرگردان شدند.
5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمَیَّاحِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ نَظَرَ فِی اللَّهِ كَیْفَ هُوَ هَلَكَ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:126 روایة: 5@*@
ترجمه :
5- امام صادق علیهالسلام فرمود: هر كه درباره خدا فكر كند كه او چگونه است هلاك گردد.
6- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ مَلِكاً عَظِیمَ الشَّأْنِ كَانَ فِی مَجْلِسٍ لَهُ فَتَنَاوَلَ الرَّبَّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَفُقِدَ فَمَا یُدْرَى أَیْنَ هُوَ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:126 روایة: 6 @*@
ترجمه :
6- و فرمود: پادشاه والا مقامى در انجمنش نسبت به پروردگار تبارك و تعالى ناروا سخن گفت پس از آن گم گشت و معلوم نشد كجا رفت.
7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ إِیَّاكُمْ وَ التَّفَكُّرَ فِی اللَّهِ وَ لَكِنْ إِذَا أَرَدْتُمْ أَنْ تَنْظُرُوا إِلَى عَظَمَتِهِ فَانْظُرُوا إِلَى عَظِیمِ خَلْقِهِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 126 روایة: 7@*@
7- امام باقر علیهالسلام فرمود: از تفكر درباره خدا بپرهیزید، ولى اگر خواستید در عظمتش بیندیشید در عظمت خلقش نظر كنید.
8- مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا ابْنَ آدَمَ لَوْ أَكَلَ قَلْبَكَ طَائِرٌ لَمْ یُشْبِعْهُ وَ بَصَرُكَ لَوْ وُضِعَ عَلَیْهِ خَرْقُ إِبْرَةٍ لَغَطَّاهُ تُرِیدُ أَنْ تَعْرِفَ بِهِمَا مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِنْ كُنْتَ صَادِقاً فَهَذِهِ الشَّمْسُ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ فَإِنْ قَدَرْتَ أَنْ تَمْلَأَ عَیْنَیْكَ مِنْهَا فَهُوَ كَمَا تَقُولُ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:126 روایة: 8 @*@
ترجمه :
8- امام ششم علیهالسلام فرمود: اى پسر آدم: اگر دل ترا پرندهاى بخورد سیرش نكند و اگر بر چشمت سوراخ سوزنى نهند آنرا بپوشانید، تو خواهى با این دو (عضو كوچك) سلطه آسمانها و زمین را بشناسى، اگر راست مىگوئى این خورشید است كه مخلوقى از مخلوقات خداست، اگر توانستى چشمت را به آن بدوزى چنانست كه تو مىگوئى.
شرح :
حاصل روایت این است كه انسان در برابر ذات بارى تعالى بىنهایت حقیر و نادان و ناچیز است و خدا كه واهب خیر و معطى كمال او است باو آن استعداد را نداده كه بتواند حقیقت ذات خدا بلكه خیلى كوچكتر از آن را دریابد بدلیل اینكه اعضاء رئیسه پیكر او را كه دریچه فكر و عقلش قرار داده كوچك آفریده پس چگونه مىتوان از دریچه و روزنه كوچك بجهان هستى و خالق بزرگتر آن نظر افكند و آنرا دریافت.
9- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْیَعْقُوبِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى مَوْلَى آلِ سَامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ یَهُودِیّاً یُقَالُ لَهُ سِبَخْتُ جَاءَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ جِئْتُ أَسْأَلُكَ عَنْ رَبِّكَ فَإِنْ أَنْتَ أَجَبْتَنِی عَمَّا أَسْأَلُكَ عَنْهُ وَ إِلَّا رَجَعْتُ قَالَ سَلْ عَمَّا شِئْتَ قَالَ أَیْنَ رَبُّكَ قَالَ هُوَ فِی كُلِّ مَكَانٍ وَ لَیْسَ فِی شَیْءٍ مِنَ الْمَكَانِ الْمَحْدُودِ قَالَ وَ كَیْفَ هُوَ قَالَ وَ كَیْفَ أَصِفُ رَبِّی بِالْكَیْفِ وَ الْكَیْفُ مَخْلُوقٌ وَ اللَّهُ لَا یُوصَفُ بِخَلْقِهِ قَالَ فَمِنْ أَیْنَ یُعْلَمُ أَنَّكَ نَبِیُّ اللَّهِ قَالَ فَمَا بَقِیَ حَوْلَهُ حَجَرٌ وَ لَا غَیْرُ ذَلِكَ إِلَّا تَكَلَّمَ بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ یَا سِبَخْتُ إِنَّهُ رَسُولُ اللَّهِ ص فَقَالَ سِبَخْتُ مَا رَأَیْتُ كَالْیَوْمِ أَمْراً أَبْیَنَ مِنْ هَذَا ثُمَّ قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه:127 روایة: 9 @*@
ترجمه :
و فرمود: یك یهودى كه نامش «سبحت» بود خدمت رسولخدا(ص) آمد و عرض كرد: اى رسولخدا: آمدهام تا درباره پروردگارت از تو سؤال كنم.اگر پاسخ مرا دادى مىپذیرم و گرنه بر مىگرددم. فرمود: از آنچه خواهى بپرس گفت: پروردگارت در كجاست؟ فرمود: او در همهجاست و در جاى محدودى نیست، گفت: خدا چگونه است؟ فرمود: چگونه توانم پروردگار مرا بچگونگى توصیف كنم در صورتیكه چگونگى مخلوقست و خدا بمخلوقش توصیف نشود (زیرا وصف هر چیزى مختص خود او است و دیگرى آن را وصف را ندارد نتوان بدان توصیفش كرد) گفت: از كجا بدانیم تو پیغمبر خدائى؟ چون بگفت هر سنگ و چیز دیگرى كه در اطرافش بود بلغت عربى واضح گویا شدند كه: اى «سبحت» او فرستاده خداست، سبحت گفت: تا امروز مطلبى واضحتر از این ندیدهام سپس گفت: گواهم كه معبودى جز خدا نیست و توئى فرستاده خدا.
10- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى الْخَثْعَمِیِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَتِیكٍ الْقَصِیرِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ شَیْءٍ مِنَ الصِّفَةِ فَرَفَعَ یَدَهُ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ تَعَالَى الْجَبَّارُ تَعَالَى الْجَبَّارُ مَنْ تَعَاطَى مَا ثَمَّ هَلَكَ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 127 روایة: 10@*@
ترجمه :
ابن عتیك گوید: سؤالى درباره صفت خدا از امام باقر علیهالس لام نمودم حضرت دستش بسوى آسمان بلند كرد و فرمود: والاست خداى جبار، والاست خداى جبار، هر كه به آنچه آنجاست دست درازى كند هلاك گردد.