بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ علیهم السلام نُورُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
1- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مِرْدَاسٍ قَالَ حَدَّثَنَا صَفْوَانُ بْنُ یَحْیَى وَ الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْكَابُلِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا فَقَالَ یَا أَبَا خَالِدٍ النُّورُ وَ اللَّهِ الْأَئِمَّةُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ص إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ هُمْ وَ اللَّهِ نُورُ اللَّهِ الَّذِی أَنْزَلَ وَ هُمْ وَ اللَّهِ نُورُ اللَّهِ فِی السَّمَاوَاتِ وَ فِی الْأَرْضِ وَ اللَّهِ یَا أَبَا خَالِدٍ لَنُورُ الْإِمَامِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ أَنْوَرُ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضِیئَةِ بِالنَّهَارِ وَ هُمْ وَ اللَّهِ یُنَوِّرُونَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِینَ وَ یَحْجُبُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نُورَهُمْ عَمَّنْ یَشَاءُ فَتُظْلَمُ قُلُوبُهُمْ وَ اللَّهِ یَا أَبَا خَالِدٍ لَا یُحِبُّنَا عَبْدٌ وَ یَتَوَلَّانَا حَتَّى یُطَهِّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ وَ لَا یُطَهِّرُ اللَّهُ قَلْبَ عَبْدٍ حَتَّى یُسَلِّمَ لَنَا وَ یَكُونَ سِلْماً لَنَا فَإِذَا كَانَ سِلْماً لَنَا سَلَّمَهُ اللَّهُ مِنْ شَدِیدِ الْحِسَابِ وَ آمَنَهُ مِنْ فَزَعِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ الْأَكْبَرِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 276 روایة: 1 @*@
ترجمه :
ابو خالد كابلى گوید از امام باقر علیه السلام پرسیدم تفسیر قول خداى عزوجل را (8 سوره 64) «بخدا و رسولش و نورى كه فرستادهایم ایمان آورید» فرمود: اى ابا خالد بخدا سوگند كه مقصود از نور ائمه از آل محمد(ص) باشند تا روز قیامت، بخدا كه ایشانند همان نور خدا كه فرو فرستاده، بخدا كه ایشانند نور خدا در آسمانها و زمین، بخدا اى ابا خالد، نور امام در دل مؤمنین از نور خورشید تابان در روز، روشنتر است، بخدا كه ائمه دلهاى مؤمنین را منور سازند و خدا از هر كس خواهد نور ایشان را پنهان دارد، پس دل آنها تاریك گردد، بخدا اى ابا خالد بندهاى ما را دوست ندارد و از ما پیروى نكند تا اینكه خدا قلبش را پاكیزه كرده باشد و خدا قلب بندهاى را پاكیزه نكند تا اینكه با ما خالص شده باشد و آشتى كرده باشد (یك رنگ شده باشد و سازگار) و چون با ما سازش كرد خدا از حساب سخت نگاهش دارد و از هراس بزرگ روز قیامت ایمنش سازد.
2- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ إِلَى قَوْلِهِ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ قَالَ النُّورُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ عَلِیٌّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةُ ع
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 277 روایة: 2 @*@
ترجمه :
امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى (157 سوره 7) «كسانى كه پیروى مىكنند از رسول و پیغمبرى كه درس ناخوانده است و اوصافش را در توراة و انجیل نزدشان نوشته مىیابند، ایشان را بكار نیك وا مىدارد و از كار زشت نهى مىكند و پاكیزهها را براى ایشان حلال و پلیدىها را بر ایشان حرام مىسازدتا آنجا كه فرماید و پیروى كنند از نورى كه با او نازل شده، تنها ایشان رستگارند» فرمود مقصود از نور در اینجا (على) امیرمؤمنان و ائمه علیه السلام مىباشند.
3- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع لَقَدْ آتَى اللَّهُ أَهْلَ الْكِتَابِ خَیْراً كَثِیراً قَالَ وَ مَا ذَاكَ قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى الَّذِینَ آتَیْناهُمُ الْكِتابَ مِنْ قَبْلِهِ هُمْ بِهِ یُؤْمِنُونَ إِلَى قَوْلِهِ أُولئِكَ یُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَیْنِ بِما صَبَرُوا قَالَ فَقَالَ قَدْ آتَاكُمُ اللَّهُ كَمَا آتَاهُمْ ثُمَّ تَلَا یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ
یُؤْتِكُمْ كِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ یَعْنِی إِمَاماً تَأْتَمُّونَ بِهِ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 277 روایة: 3 @*@
ترجمه :
ابى جارود گوید بامام باقر علیه السلام عرض كردم: خدا باهل كتاب خیر بسیارى داده است، فرمود: آن چیست؟ عرض كردم: قول خود خداى تعاى است (54 سوره 28) «كسانى را كه پیش از آن به آنها كتاب دادیم باو مىگروند تا آنجا كه فرماید آنها براى شكیبائیشان دو مرتبه اجر گیرند» امام فرمود: خدابشما هم عطا كرده چنانكه بایشان عطا كرده است، سپس تلاوت فرمود (29 سوره 57) «اى گروندگان از خدا باك دشته باشید و برسولش ایمان آورید تا دو بهره از رحمت خود بشما دهد و براى شما نورى قرار دهد كه در پرتوش حركت كنید» یعنى امامى كه باو اقتدا كنید.
4- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْكَابُلِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا فَقَالَ یَا أَبَا خَالِدٍ النُّورُ وَ اللَّهِ الْأَئِمَّةُ ع یَا أَبَا خَالِدٍ لَنُورُ الْإِمَامِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ أَنْوَرُ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضِیئَةِ بِالنَّهَارِ وَ هُمُ الَّذِینَ یُنَوِّرُونَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِینَ وَ یَحْجُبُ اللَّهُ نُورَهُمْ عَمَّنْ یَشَاءُ فَتُظْلَمُ قُلُوبُهُمْ وَ یَغْشَاهُمْ بِهَا
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 277 روایة: 4 @*@
ترجمه :
ابو خالد كابلى گوید:از امام باقر علیه السلام درباره قول خداى تعالى (8 سوره 64) «بخدا و رسولش و نورى كه فرستادیم ایمان آورید» پرسیدم فرمود: اى ابا خالد بخدا مقصود از نور ائمه علیه السلام است. اى ابا خالد نور امام در دل مؤمنان از نور خورشید تابان در روز روشنتر است و ایشانند كه دلهاى مؤمنین را منور كنند و خدا از هر كه خواهد نور ایشان را پنهان دارد پس دل آنها تاریك گردد و در ظلمت رود.
5- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَهْلٍ الْهَمْدَانِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكاةٍ فَاطِمَةُ ع فِیها مِصْباحٌ الْحَسَنُ الْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ الْحُسَیْنُ الزُّجاجَةُ كَأَنَّها كَوْكَبٌ دُرِّیٌّ فَاطِمَةُ كَوْكَبٌ دُرِّیٌّ بَیْنَ نِسَاءِ أَهْلِ الدُّنْیَا یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَكَةٍ إِبْرَاهِیمُ ع زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیَّةٍ لَا یَهُودِیَّةٍ وَ لَا نَصْرَانِیَّةٍ یَكادُ زَیْتُها یُضِیءُ یَكَادُ الْعِلْمُ یَنْفَجِرُ بِهَا وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلى نُورٍ إِمَامٌ مِنْهَا بَعْدَ إِمَامٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ یَهْدِی اللَّهُ لِلْأَئِمَّةِ مَنْ یَشَاءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ قُلْتُ أَوْ كَظُلُماتٍ قَالَ الْأَوَّلُ وَ صَاحِبُهُ یَغْشاهُ مَوْجٌ الثَّالِثُ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ ظُلُمَاتٌ الثَّانِی بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ مُعَاوِیَةُ وَ فِتَنُ بَنِی أُمَیَّةَ إِذا أَخْرَجَ یَدَهُ الْمُؤْمِنُ فِی ظُلْمَةِ فِتْنَتِهِمْ لَمْ یَكَدْ یَراها وَ مَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً إِمَاماً مِنْ وُلْدِ فَاطِمَةَ ع فَما لَهُ مِنْ نُورٍ إِمَامٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ قَالَ فِی قَوْلِهِ یَسْعى نُورُهُمْ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ أَئِمَّةُ الْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ تَسْعَى بَیْنَ یَدَیِ الْمُؤْمِنِینَ وَ بِأَیْمَانِهِمْ حَتَّى یُنْزِلُوهُمْ مَنَازِلَ أَهْلِ الْجَنَّةِ
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ الْبَجَلِیِّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنِ الْعَمْرَكِیِّ بْنِ عَلِیٍّ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَى ع مِثْلَهُ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 278 روایة: 5 @*@
ترجمه :
صالح بن سهل همدانى گوید امام صادق علیه السلام راجع بقول خداى تعالى (آیه 80 سوره نور كه به آیه نور معروفست در تأویل آن چنین فرمود) «خدا نور آسمانها و زمین است، حكایت نور او چون فانوسى است» آن فانوس فاطمه علیهاالسلام است «كه در آن فانوس چراغى ست» آن چراغ حسن است «چراغ در آبگینه است» آبگینه حسین است «آبگینه مانند اختر درخشانى است» آن اختر درخشان فاطمه است در میان زنان جهان «از درخت پر بركتى برافروزد» آن درخت حضرت ابراهیم(ع) است «درخت زیتونى است نه خاورى و نه باخترى » نه یهودى و نه نصرانى «كه نزدیكست روغنش بر افروزد» نزدیكست علم از آن بجوشد «اگر چه آتشى باو نرسد، نوریست روى نورى» از فاطمه امامى پس از امامى آید «خدا هر كه را خواهد بنور خود رهبرى كند» هر كه را خدا خواهد بامامان رهبرى كند «و خدا براى مردم مثلها مىزند» همدانى گوید: عرض كردم: (تأویل این كلمات را بفرمائید) «یا مانند تاریكیها» فرمود: اولى و رفیقش باشند «موجى او را فرا گرفت» سومى است روى آن موجى بود، «اینها ظلماتى است» آن موج دومى است «كه برخى زبر برخى متراكمند» معاویه لعنه الله و فتنههاى بنىامیه است «چون كسى دستش را بیرون كند نزدیك نیست كه آن را ببیند» حال مؤمن است در تاریكى فتنه بنى امیه (فجایع بین امیه بر مؤمنین احاطه كند و آنها را سرگردن نماید) و كسى كه خدا براى او نورى مقرر نفرموده» یعنى امامى از اولاد فاطمه علیهما السلام ندارد «هیچ نورى براى او نباشد» روز قیامت امامى نداشته باشد، و در باره قول خدایتعالى (12 سوره 57) «نور آنها از پیش رو و طرف راست مىشتابد» فرمود: روز قیامت ائمه مؤمنین از پیش رو و طرف راست مؤمنین مىشتابند تا ایشان را بمنازل اهل بهشت وارد سازند.
توضیح باصطلاح محدثین مفسرین، تفسیر قرآن با تأویل آن فرق دارد: تفسیر قرآن همان معنى ساده و روشن است كه هر داناى بلغت عربى آن را مىفهمیده و اجازه دارد كه آن معنا را استنباط كند و در آن بیندیشد و در كتاب تفسیر خود بنویسد ولى تأویل قرآن معنى باطنى و مكنون آنست كه همه كس را اجازه دست درازى بسوى آن نیست. تأویل قرآن منحصر به پیغمبر اكرم و ائمه معصومین (ص) مىباشد كه قرآن در خانه آنها نازل شده و بوحى و الهام الهى به آن تأویل رهبرى شدهاند، ایشان هرچه درباره قرآن گویند از تفسر و تأویل حق است و مقبول، در صورتى كه از دیگران كلمهاى هم در تأویل پذیرفته نیست، آنچه امام صادق علیه السلام درباره آیه شریفه نور كه از آیات برجسته و تعابیر ابتكارى قرآن مىباشد فرموده است مربوط بتأویل قرآنست، دانشمندان شیعه براى تطبیق آیه شریفه با تأویل و بیان حضرت صادق علیه السلام بیانات مفصل و مختلفى دارند و بعضى رسالهاى جداگانه در این موضوع نوشتهاند كه از حوصله این مختصر بیرونست. علاقه بر آنكه پس از اطمینان بصحت اصل حدیث نیاز مبرمى بفروع و حواشى آن نمىباشد.
6- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ مُوسَى بْنِ عُمَرَ
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ قَالَ یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا وَلَایَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع بِأَفْوَاهِهِمْ قُلْتُ قَوْلُهُ تَعَالَى وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ قَالَ یَقُولُ وَ اللَّهُ مُتِمُّ الْإِمَامَةِ وَ الْإِمَامَةُ هِیَ النُّورُ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا قَالَ النُّورُ هُوَ الْإِمَامُ
@@اصول كافى جلد 1 صفحه: 279 روایة: 6 @*@
ترجمه :
محمد بن فضیل گوید از حضرت ابوالحسن علیه السلام راجع بقول خداى تعالى (8 سوره 61) «مىخواهند نور خدا را با پف دهان خود خاموش كنند» پرسیدم، فرمود: یعنى مىخواهند ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام را با پف دهانشان خاموش كنند، گفتم سپس خداى تعالى فرماید: «و خدا كامل كننده نور خویش است» فرمود یعنى و خدا كامل كننده امامت است و امامت همان نور است و همانست كه خداى عزوجل فرماید «بخدا و رسولش و نوریكه فرو فرستادهایم ایمان آورید» مقصود از نور همان امام است.