باز نكتهای را كه قبلاً متذكر شدهام به یادتان میآورم تا بتوانم بحث را ادامه دهم. سؤال من این است كه از نظر شما انسانیت چیست؟ آیا ظاهر جسمانی شما انسانیت شماست؟ یا انسانیت حقیقتی است كه به اصطلاح فلاسفه «مَقُولِ به تشكیك» است؟ یعنی وجودی است كه شدّت و ضعف دارد، مثل نور كه شدّت و ضعف دارد. در جای خود ثابت شده است، چیزی كه شدّت و ضعفبردار است، حقیقت دارد، ولی چیزی كه شدّت و ضعفبردار نیست، مثل آجر و دیوار كه دارای شدّت و ضعف نیستند، اعتباری است و حقیقتی ندارد. فیلسوفان میگویند: هر چیزی كه تشكیكبردار است، از سنخ وجود است و هر چیزی كه تشكیكبردار نیست، از سنخ ماهیت است. ماهیت هم كه امر عدمی است. به عنوان مثال؛ علم یك حقیقت وجودی است،به همین جهت تشكیكبردار است، یعنی شدّت و ضعفبردار است و لذا میتوان گفت این شخصْ عالمتر از آن شخص است و هر چیزی كه تشكیكبردار است، یك مقام مطلق و یا شدّیت محض دارد، مثل «علم» كه یك مطلق دارد كه همان علم خداوند است، ولی نمیتوان گفت این دیوار، دیوارتر از آن دیوار است، چون از سنخ وجود نیست. انسانیت نیز یك حقیقت وجودی است و لذا شدّت و ضعف پیدا میكند، یعنی میتوان گفت انسانیت این شخص بیشتر از دیگری است. كاملترین مرتبة انسانیت را انسان كامل یا كلُّالانسان یا كون جامع و در زبان دین، امامزمان(عج) میگویند.