به تناسب بحثهائی که پیرامون ایمان و کفر در آیات گذشته بود، در
@@تفسیر نمونه جلد 18 صفحه 229@@@
مورد بحث چهار مثال جالب برای مومن و کافر ذکر می کند که آثار ((ایمان )) و ((کفر)) به روشنترین وجه در آن مجسم شده است :
در نخستین مثال ((کافر)) و ((مؤمن )) را به ((نابینا)) و ((بینا)) تشبیه کرده می گوید: ((هرگز اعمی و بینا مساوی نیستند)) (و ما یستوی الاعمی و البصیر).
ایمان نور است و روشنی بخش، و به انسان در جهان بینی، و اعتقاد، و عمل، و تمام زندگی روشنائی و آگاهی میدهد، اما کفر ظلمت است و تاریکی، و در آن نه بینش صحیحی از کل عالم هستی است، و نه از اعتقاد درست و عمل صالح خبری .
قرآن مجید در آیه 257 سوره بقره در همین زمینه حق مطلب را ادا کرده می گوید: الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور و الذین کفروا اولیائهم الطاغوت یخرجونهم من النور الی الظلمات اولئک اصحاب النار هم فیها خالدون : ((خداوند ولی و راهنما و سرپرست مومنان است، آنها را از تاریکیها به روشنائی، هدایت میکند، اما ولی و سرپرست کافران طاغوت است که آنها را از روشنائی به ظلمتها می کشاند، آنها اصحاب دوزخند، و جاودانه در آن می مانند))!
و از آنجا که چشم بینا به تنهائی کافی نیست باید روشنائی و نوری نیز باشد، تا انسان با کمک این دو عامل موجودات را مشاهده کند، در آیه بعد می افزاید: ((و نه تاریکها با نور برابرند)) (و لا الظلمات و لا النور).
چرا که تاریکی منشاء گمراهی است، تاریکی عامل سکون و رکود است، تاریکی عامل انواع خطرات میباشد، اما نور و روشنائی منشاء حیات و زندگی و حرکت و جنبش و رشد و نمو و تکامل است که اگر نور از میان برود تمام انرژیها در جهان خاموش می شوند، و مرگ سراسر عالم ماده را فرا می گیرد، و چنین است نور ایمان در جهان معنی که عامل رشد و تکامل و سبب حیات و حرکت می باشد.
@@تفسیر نمونه جلد 18 صفحه 230@@@
سپس می افزاید: هرگز سایه (آرام بخش ) با باد داغ و سوزان یکسان نیستند (و لا الظل و لا الحرور).
مؤمن در سایه ایمانش در آرامش و اءمن و امان به سر میبرد، اما کافر به خاطر کفرش در ناراحتی و رنج می سوزد.
((راغب )) در ((مفردات )) می گوید: ((حرور)) (بر وزن قبول ) به معنی باد داغ و سوزان است (بادی مرگبار و خشک کننده ).
بعضی آن را به معنی باد سموم دانسته اند و بعضی به معنی شدت حرارت آفتاب .
زمخشری در کشاف می گوید ((سموم )) به بادهای موذی و کشنده ای می گویند که در روز می وزد، اما ((حرور)) به همین بادها گفته می شود اعم از اینکه در روز باشد یا در شب، به هر حال چنین بادی کجا و سایه خنک و نشاط آفرین که روح و جسم انسان را نوازش می دهد کجا؟
و سرانجام در آخرین تشبیه می گوید: ((و هرگز زندگان و مردگان یکسان نیستند! (و ما یستوی الاحیاء و لا الاموات ).
مؤمنان زندگانند، و دارای تلاش و کوشش و حرکت و جنبش، رشد و نمو دارند، شاخه و برگ و گل و میوه دارند، اما کافر همچون چوب خشکیده ای است که نه طراوتی، نه برگی، نه گلی و نه سایه دارد و جز برای سوزاندن مفید نیست .
در آیه 122 سوره انعام میخوانیم اءو من کان میتا فاحییناه و جعلنا له نورا یمشی به فی الناس کمن مثله فی الظلمات لیس بخارج منها: ((آیا کسی که مرده بود و ما او را زنده کردیم، و نوری برای او قرار دادیم که در میان مردم با آن راه برود، همچون کسی است که تا ابد در ظلمات غوطه ور
@@تفسیر نمونه جلد 18 صفحه 231@@@
است، و هرگز از آن خارج نمی شود؟!
و در پایان آیه می افزاید: خداوند هر کس را بخواهد شنوا می سازد تا دعوت حق را به گوش جان بشنود، و به ندای منادیان توحید لبیک گوید (ان الله یسمع من یشاء).
و تو هرگز نمی توانی سخن خود را به گوش مردگانی که در قبرها خفته اند برسانی ! (و ما انت بمسمع من فی القبور).
فریاد تو هر قدر رسا، و سخنانت هر اندازه دلنشین، و بیانت هر مقدار گویا باشد، مردگان از آن چیزی درک نمی کنند، و کسانی که بر اثر اصرار در گناه و غوطه ور شدن در تعصب و عناد و ظلم و فساد روح انسانی خود را از دست داده اند مسلما آمادگی برای پذیرش دعوت تو ندارند.
بنا بر این از عدم ایمان آنها نگران نباش، و بیتابی مکن، وظیفه تو ابلاغ و انذار است تو تنها بیم دهنده ای (ان انت الا نذیر).