بسیاری چنین میپندارند که عالم پس از مرگ کاملا شبیه این جهان است، منتهی در شکلی کاملتر و جالبتر.
ولی قرائن زیادی در دست داریم که نشان میدهد فاصله زیادی از نظر کیفیت و کمیت میان این جهان و آن جهان است، حتی اینکه اگر این فاصله را به تفاوت میان عالم کوچک جنین با این دنیای وسیع تشبیه میکنیم باز مقایسه کاملی به نظر نمی رسد.
طبق صریح بعضی از روایات در آنجا چیزهائی است که چشمی ندیده و گوشی نشنیده، و حتی از فکر انسانی خطور نکرده است، قرآن مجید می گوید: فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قریة اعین : ((هیچ انسانی نمیداند چه چیزهائی که مایه روشنی چشم است برای او پنهان نگهداشته شده )) (سجده آیه 17).
نظامات حاکم بر آن جهان نیز با آنچه در این عالم حاکم است کاملا تفاوت دارد، در اینجا افراد به عنوان شهود در دادگاه حاضر میشوند ولی در آنجا دست
@@تفسیر نمونه جلد 18 صفحه 491@@@
و پا و حتی پوست تن شهادت میدهد.
الیوم نختم علی افواههم و تکلمنا ایدیهم و تشهد ارجلهم بما کانوا یکسبون : (یس آیه 65) و قالوا لجلودهم لم شهدتم علینا قالوا انطقنا الله الذی انطق کل شی ء (فصلت آیه 21) به هر حال آنچه در باره جهان دیگر گفته شود تنها شبحی از دور در نظر ما مجسم میکند، و اصولا الفبای ما و فرهنگ فکری ما در این جهان قادر به توصیف حقیقی آن نیست، و از اینجا به بسیاری از سؤالات در زمینه بهشت و دوزخ و چگونگی نعمتها و عذابهایش پاسخ داده خواهد شد.
همینقدر میدانیم بهشت کانون انواع مواهب الهی اعم از مادی و معنوی است، و دوزخ کانونی است از شدیدترین عذابها در هر دو جهت .
اما در مورد جزئیات این دو، قرآن اشاراتی دارد که ما به آن مؤمن هستیم اما تفصیل آنرا تا کسی نبیند نمیداند!
در زمینه وجود بهشت و دوزخ در حال حاضر و اینکه در کجا است بحث نسبتا مشروحی در جلد دوم ذیل آیه 133 سوره آل عمران (صفحه 92 به بعد داشته ایم ).
و همچنین در زمینه پاداش و کیفر در عالم قیامت و مساءله ((تجسم اعمال )) و ((نامه اعمال )) در جلد دوم صفحه 378 (ذیل آیه 30 آل عمران ) و جلد دوازدهم صفحه 455 (ذیل آیه 49 سوره کهف ) بحثی داشته ایم .
علاوه بر همه اینها بحثهای مختلف دیگری ذیل آیات مناسب مخصوصا در سورههای اواخر قرآن به خواست خدا در مورد خصوصیات معاد خواهد آمد.
پروردگارا! در آن روز پر خوف و خطر، در آن رستاخیز بزرگ و دادگاه عدل، ما را به لطفت امنیت و آرامش بخش !
خداوندا! اگر داوری بر معیار اعمال باشد دست ما تهی است، با ترازوی
@@تفسیر نمونه جلد 18 صفحه 492@@@
فضل و کرم حسنات ناچیز ما را بسنج، و با رحمت و غفرانت بر سیئات ما پرده بیفکن .
بار الها! آنچنان کن که سرانجام کار هم تو از ما خشنود باشی و هم ما در پیشگاهت رستگار باشیم - آمین یا رب العالمین .
پایان جلد 18 تفسیر نمونه
هشتم رمضان المبارک 1404
18/ 3 /1363