قرآن در آیه 159 سوره آل عمران میفرماید:
فبما رحمه من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم و استغفر لهم و شاور هم فی الامره فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین
(ای رسول ما!) به خاطر رحمتی از جانب خدا (که شامل حال تو شده،) با مردم مهربان گشتهای و اگر خشن و سنگدل بودی، (مردم) از دور تو پراکنده میشدند. پس از (تفسیر) آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و در امور با آنان مشورت نما، پس هنگامی که خداوند توکل کنندگان را دوست میدارد.
کسانی که شکست مسلمین در جنگ احد را به خاطر فرار خود دانستند و در آتش افسوس میسوختند، اطراف پیامبر را گرفته عذر خواهی مینمودند. فرمان آمد که:
1 - نسبت به ظلمی که به تو کردهاند، عفو کن فاعف عنهم آری، نظام حکومتی اسلام بر مبنای محبت و نرمش بنا نهاده شده و افراد خشن و سخت گیر نمیتوانند مدم داری کنند.
2 - برای گناهی که نسبت به خدا مرتکب شدهاند، طلب آمرزش کن و استغفر لهم.
3 - با اینکه مشورت با آنان در جنگ احد به شکست انجامید ولی این قبیل موارد تو را از اصل مشورت با آنان و فوائد آن باز ندارد. و شاور هم فی الامر
زیرا در مشورت برکات زیادی نهفته است:
الف) تفقد و دلجویی از نیروها
ب) شکوفایی استعدادها
ج) شناسایی دوستان از دشمنان
د) گزینش بهترین نظریه
ه) ایجاد محبت و علاقه
و) دوری از خود رأی
ز) درس علمی به دیگران
ح) کم شدن حسودان به هنگام موفقیت (آری، اگر بعد از مشورت به موفقیت رسیدیم چون دیگران موفقیت ما را نتیجه فکر و مشورت با خودشان میدانند، به ما حسد نمیورزند.)
ط) زیاد شدن غمخوار به هنگام شکست (آری، اگر بعد از مشورت شکست خوردیم، چون دیگران شکست ما را نتیجه مشورت با خودشان میدانند غمخوار و همدرد ما میشوند.)
ناگفته نماند که مشورت منافاتی با حاکمیت واحد و قاطعیت و توکل ندارد و لذا در کنار مشورت فرمان آمد تصمیم با توست و باید بر خدا توکل کنی.