تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر سوره لقمان
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره 31. لقمان آیه 1-4

آیه
الم
تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ الْحَکِیمِ
هُدیً وَرَحْمَةً لِّلْمُحْسِنِینَ
الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ
ترجمه
الف، لام، میم.
این، آیاتِ کتابِ سراسر حکمت است.
که (مایه‏ی) هدایت و رحمت، برای نیکوکاران است.
آنان که نماز به پا می‏دارند و زکات می‏پردازند و تنها آنان به آخرت یقین دارند.
نکته ها
از مجموع بیست و نه سوره قرآن که با حروف مقطّعه آغاز می‏شود، در بیست و چهار مورد، پس از آن حروف، عظمت قرآن مطرح شده، شاید بیانگر آن است که قرآن از همین حروف الفبا که در اختیار شماست تألیف یافته، ولی هیچ کس از شما نمی‏تواند همانند آن را بیاورد.
عموم نویسندگان، کتابِ خود را خالی از نقص ندیده وبه خاطر نقص‏ها واشکالات کتابشان، از خواننده عذرخواهی می‏کنند و از پیشنهادها و انتقادها استقبال می‏کنند؛ تنها خداوند است که درباره‏ی کتاب خود با صراحت می‏فرماید: «الکتاب الحکیم» تمام آیاتش، محکم و بر اساس حکمت است. کتابی استوار و خلل‏ناپذیر که هیچ نقص و عیبی در آن راه ندارد.
نماز، جامع همه‏ی کمالات معنوی است مانند: طهارت، تلاوت قرآن، اقرار به توحید و نبوّت و ولایت، ذکر و دعا، سلام، قیام، رکوع، سجود و توجّه به حقّ؛ و زکات جبران همه‏ی کاستی‏های مادّی است.
در قرآن، مفهوم «زکات»، گسترده‏تر از آن است که در فقه آمده، زیرا علاوه بر زکاتِ فقهی، عموم کمک‏های مالی را شامل می‏شود.
خداوند در یک جا، قرآن را مایه‏ی هدایت متّقین می‏خواند، «هدیً للمتّقین»**بقره، 2.*** و در جای دیگر آن را مایه‏ی هدایت و بشارت مؤمنان می‏داند، «هدیً و بشری للمؤمنین»**نمل، 2.*** و در این سوره، قرآن را مایه‏ی هدایت و رحمت برای نیکوکاران می‏شمرد، «هدیً و رحمة للمحسنین» پس قرآن مراحل سه گانه‏ی تکامل را در بردارد، مایه‏ی هدایت، بشارت و رحمت است.**تفسیر نمونه، ذیل آیه.***
پیام ها
1- ارشاد و هدایت، باید بر اساس حکمت باشد. «آیات الکتاب الحکیم هدیً»
2- قرآن، عین هدایت و رحمت است و در این زمینه هیچ گونه نقص و نارسایی ندارد. «هدیً و رحمة» (کلمه‏های «هدیً» و «رحمة» در قالب مصدری آمده که نشان مبالغه می‏باشد.**گاهی می‏گویند: فلانی شیرین سخن است و گاهی می‏گویند: فلانی شکر است که این تعبیر بیانگر آن است که تمام وجود و حرکات و کلام و نگاهش یکپارچه شیرین است.***)
3- ارشاد و هدایت، باید همراه رحمت و محبّت باشد. «هدیً و رحمة»
4- نیکوکاران، آمادگی پذیرش حقّ را دارند. «هدیً للمحسنین»
5 - نماز و زکات، از یکدیگر جدا شدنی نیستند. «یقیمون الصّلاة و یؤتون الزّکاة»
6- اقامه‏ی نماز و پرداخت زکات باید سیره‏ی دائمی باشد. («یقیمون» و «یؤتون»، در قالب مضارع آمده که نشان استمرار است)
7- چون اسلام دین جامعی است، تکلیف‏های آن نیز جامع و همه جانبه است. تکلیف بدنی: «نماز»، مالی: «زکات» و قلبی: «یقین». «الصّلاة، الزّکاة، یوقنون»
8 - ارتباط با خدا (اقامه‏ی نماز) و ارتباط با مردم (پرداختن زکات)، همراه با ایمان به قیامت ارزشمند است. «و هم بالآخرة هم یوقنون»
9- نیکوکار کسی است که هم به مسائل اقتصادی توجّه دارد و هم به مسائل معنوی. «للمحسنین الذین یقیمون... یؤتون»
توضیحات